Groźne fuzariozy mogą być pod skuteczną kontrolą dzięki zastosowaniu właściwego środka - rewelacyjne doniesienia z Niemiec

W ciągu całego okresu wegetacji zbożom zagrażają choroby grzybowe, które są potencjalnie główną przyczyną strat w plonie oraz obniżenia jakości ziarna. Zagrożenie plantacji przez choroby jest zmienne w latach w zależności od przebiegu pogody, ale również silnie uzależnione od wrażliwości odmianowej i warunków agrotechnicznych. Coraz większy udział zbóż w płodozmianie powoduje zwiększone zagrożenie występowania chorób grzybowych, zarówno pozostających na resztkach pożniwnych, jak i przenoszonych poprzez zakażone ziarno. Bardzo niebezpieczne są fuzariozy, gdyż ich metabolity – mikotoksyny mają ostre działania toksyczne, własności mutagenne, teratogenne, kancerogenne i estrogenne. Mogą powstawać w szerokiej gamie artykułów rolnych i w różnych warunkach. Ze względu na różnorodne efekty toksyczne i odporność na działanie wysokiej temperatury, obecność mikotoksyn w żywności i paszach niesie zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Ma to znaczący wpływ na gospodarkę, ponieważ powoduje straty w pogłowiu zwierząt, trudności w prowadzeniu hodowli. Ponadto zgodnie z obowiązującymi uregulowaniami prawnymi środki spożywcze zawierające mikotoksyny nie mogą być przedmiotem obrotu handlowego.

Zanieczyszczenie mikotoksynami żywności i pasz w bardzo wysokim stopniu zależy od warunków środowiska, które umożliwiają wzrost grzybni i powstawanie mikotoksyn. Produkty rolne mogą ulec zanieczyszczeniu w każdym momencie, począwszy od rozwoju rośliny na polu, poprzez zbiór, jak też w trakcie obróbki, przechowywania i transportu gotowego artykułu.
Ze względu na okoliczności występowania, mikotoksyny dzieli się na „polowe”, czyli powstające przed zbiorem oraz  „magazynowe”, czyli tworzące się po zbiorze, w warunkach składowania ziarna.
Do mikotoksyn „polowych” należą głównie metabolity Fusarium.  W roku 2003 opublikowano raport Komisji Europejskiej SCOOP 2003, w którym podano wyniki badań zawartości mikotoksyn produkowanych przez grzyby z rodzaju Fusarium. Jak wynika z danych Raportu, na około 12 000 przebadanych próbek  artykułów rolno-żywnościowych, aż 57 % próbek zawierało deoksyniwalenol (DON). Do często występujących mikotoksyn z tej grupy należą także: fumonizyna B1 (46 % próbek pozytywnych na około 4 000 przebadanych) oraz zearalenon (32 % na około 5 000 próbek). Najczęściej atakowanymi przez te mikotoksyny produktami rolno-żywnościowymi są zboża i przetwory zbożowe, a zwłaszcza kukurydza: 88 % próbek kukurydzy skażonych było deoksyniwalenolem (DON), 79 % zearalenonem i 66 % fumonizyna B1. Zbliżony jest procent skażenia tymi mikotoksynami badanych w ramach SCOOP 2003 próbek pszenicy: fumonizyna B1 – 79 %, DON – 61 %, i zearalenon - 30 %.
Te trzy rodzaje mikotoksyn: DON, zearalenon i fumonizyny wytwarzane  przez patogeniczne dla zbóż gatunki Fusarium, porażają kłosy i wiechy zbóż oraz kolby kukurydzy we wszystkich strefach klimatycznych. Patogeny te powodują kumulację mikotoksyn w ziarnie porażonych zbóż, a obecność mikotoksyn w żywności i paszach niesie za sobą potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Zanieczyszczenie mikotoksynami ziarna zbóż oraz produktów z nich przetworzonych jest jednym z ważnych problemów rolnictwa i bezpieczeństwa żywności. O randze problemu może świadczyć fakt, że w 2006 roku UE wprowadziła ujednolicone normy dla zawartości mikotoksyn fuzaryjnych najczęściej występujących w produktach pochodzenia zbożowego /Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 856/2005 z dnia 6 czerwca 2005 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 466/2001 w odniesieniu do toksyn Fusarium. Dz.U. I. 143/3 z 7.6.2005 i Zalecenie Komisji z dnia 17 sierpnia 2006 r. w sprawie obecności deoksyniwalenolu, zearalenonu, ochratoksyny A, T-2 i HT-2 oraz fumonizyn w produktach przeznaczonych do żywienia zwierząt. Dz.U. I. 229/7 z 23.8.2006 /.
Mikotoksyny wytwarzane przez grzyby z rodzaju Fusarium są następstwem porażenia kłosów w okresie kwitnienia i dojrzewania ziarna. Skutkiem tego są choroby potocznie nazywane fuzariozami, które pojawiają się przez cały okres wegetacji w postaci przed i powschodowych zgorzeli siewek, fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni, fuzariozy liści oraz fuzariozy kłosów. Udowodniono, że wzrost porażenia kłosa przez Fusarium spp. o 1 proc. może powodować wzrost ilości DON w ziarnie o 0,3 mg/kg.
W Polsce nie ma odmian odpornych na fuzariozę kłosów. Fakt ten powoduje, że epidemie fuzariozy występują co kilka lat. W latach o silnej presji infekcyjnej grzybów z rodzaju Fusarium większość odmian jest porażana przez sprawców choroby i może zawierać mikotoksyny. Aby zapobiec całkowicie albo zredukować zawartość mikotoksyn fuzaryjnych należy zabezpieczyć kłosy przed porażeniem przez sprawców fuzariozy kłosów poprzez stosowanie fungicydów.
Prawidłowe i skuteczne zwalczanie chorób wywoływanych przez grzyby wymaga doboru właściwego fungicydu, zarówno pod względem zwalczanych chorób, panujących warunków pogodowych, jak i użycia go w odpowiedniej dawce i terminie. Zanim zastosuje się określony środek na polu, trzeba więc bardzo dokładnie zapoznać się z jego etykietą-instrukcją stosowania, żeby sprawdzić spektrum zwalczanych chorób, terminy jego stosowania, dawkowanie i inne zalecenia - np. dotyczące prewencji czy karencji. Bardzo poważnym problemem przy zwalczaniu fuzarioz jest odporność grzybów na fungicydy. Standardowe, dzikie typy tych grzybów bardzo często w ogóle już nie występują w przyrodzie. W skutek mutacji na niektóre gatunki do niedawna skuteczne środki ochrony roślin przestały działać, na inne działają, ale w znacznie zwiększonej dawce niż do tej pory. Na przykład w przypadku septoriozy, która szybko mutuje, obowiązuje zasada, aby każdą substancję aktywną w miarę możliwości stosować tylko raz.
 Bardzo istotny jest także dobór preparatów, które w swoim składzie zawierają związki czynne wciąż skutecznie zwalczające choroby grzybowe oraz stosowanie ich zgodnie ze strategią zapobiegającą powstawaniu na nie odporności ze strony patogenów grzybowych.
Przykładem takiego preparatu jest zarejestrowany na początku tego roku w Niemczech preparat Don -Q, który wykazuje odmienny od innych fungicydów używanych w zwalczaniu fuzarioz sposób działania. Tiofanat metylowy zawarty w tym preparacie ma działanie systemiczne i łączy w sobie dwa odrębne mechanizmy działania: pierwszy - hamuje podziały jądra komórkowego, co blokuje  wzrost grzybni, a drugi - powstrzymuje oddychanie co w konsekwencji zatrzymuje produkcję mykotoksyn.  Poprzez zwalczanie fuzariozy kłosów z użyciem środka Don-Q redukuje się  zawartość toksyn oraz ryzyko rozwoju odporności fuzarioz na fungicydy azolowe. Ten preparat, o którym niemieckie media rozpisują się w samych superlatywach (informacje m.in. z niemieckiego Topagraru) na półkach sklepowych w Polsce dostępny jest pod nazwą handlową - Topsin M 500 SC (zawiera tę samą substancję aktywną, co omawiany preparat Don-Q – tiofanat metylowy).
Problem mikotoksyn był, jest i będzie istniał, a w związku z nasileniem czynników sprzyjających rozwojowi grzybów niezbędne jest zapobieganie ich powstawaniu. Stosowanie fungicydów to jeden ze sposobów zalecanych przez KE jako dobra praktyka rolna.