Burak cukrowy

Burak cukrowy (Beta vulgaris subsp. vulgaris convar. crassa provar. altissima) – cukrodajna roślina przemysłowa, odmiana buraka, stanowi drugie na świecie (po trzcinie cukrowej) źródło cukru – około 30-40% produkcji światowej.

Korzeń
W kształcie stożka (masa 500-800 g), charakteryzuje się wysoką zawartością sacharozy (18-19,5%).

Zastosowanie
* Z liści, zasobnych w wodę, białko i tłuszcze oraz melasy i wysłodków, stanowiących produkty odpadowe przemysłu cukrowniczego wytwarza się cenną, doskonałą paszę zwłaszcza dla bydła.
* Z melasy otrzymuje się również wiele produktów chemicznych, m.in. glicerynę i kwas cytrynowy.

Wymagania
* Buraki cukrowe udają się najlepiej po zbożach – zwłaszcza w płodozmianie z pszenicą – na żyznych, średnio żyznych i próchniczych glebach, zasobnych w wilgoć i niezakwaszonych. Ich uprawy są kapitałochłonne i pracochłonne, wymagają bowiem stosowania dużych ilości obornika i nawozów mineralnych oraz częstych zabiegów pielęgnacyjnych.
* Potrzebują one stosunkowo długiego okresu wegetacyjnego i dużego nasłonecznienia w fazie dojrzewania, co zwiększa zawartość cukru w korzeniu.

Uprawa
* Przeciętny plon korzeni wynosi ponad 30 ton z hektara (dochodzi jednak nawet do 115 ton na hektar).
* Buraki cukrowe uprawiane są głównie w Europie - w północno-wschodniej Francji i południowych Niemczech, w pasie czarnoziemów i gleb brunatnych europejskiej części Rosji, na Ukrainie, w południowej Polsce, północnych Włoszech i w krajach Beneluxu. Poza Europą ich uprawy mają duże znaczenie w Stanach Zjednoczonych (Michigan, Motana, Dakota Północna, Nebraska, północna Kalifornia), Chinach (Mandżuria) i w Turcji.
* Głównymi producentami na świecie są (2001 r.):
o Francja (ok. 20 mln ton)
o Stany Zjednoczone (ok. 29 mln ton)
o Niemcy (ok. 28 mln ton)
o Turcja (ok. 17 mln ton)
o Ukraina (ok. 15 mln ton)
o a także Rosja, Włochy, Polska, Chiny, Wielka Brytania.

Historia uprawy
Buraki cukrowe uprawiane były początkowo jako warzywa ogrodowe oraz na paszę dla zwierząt. Cukier został wyprodukowany eksperymentalnie z buraków w Niemczech w 1747 roku przez chemika Andreasa Marggrafa, jednak pierwsza fabryka przetwarzająca buraki cukrowe była wybudowana na Śląsku w 1802 roku. Napoleon zainteresował się produkcją buraków cukrowych w 1811 roku, kiedy Brytyjczycy zablokowali dostawy cukru do Imperium Francuskiego z zachodnich Indii. Wybudowano wtedy we Francji czterdzieści fabryk do przetwarzania buraków cukrowych. Przemysł ten tymczasowo upadł po upadku Napoleona, jednak sytuacja poprawiła się w 1840 roku. Wtedy produkcja cukru z buraków gwałtownie wzrosła w całej Europie, i w 1880 roku przerosła produkcję z trzciny cukrowej. Napływ do Europy trzcinowego cukru surowego zmniejszył się także ze względu na spadek produktywności gospodarki plantacyjnej w koloniach (przede wszystkim Ameryce Łacińskiej, gdzie opierała się ona na pracy niewolników).