Regulacja rynku mleka w Polsce i Unii Europejskiej

System regulacji rynku mleka w Polsce stosowany dotychczas różni się od stosowanego w Unii Europejskiej. Poziom wsparcia rynku mleka w Polsce jest ponad 10-ciokrotnie mniejszy niż w Unii Europejskiej, gdzie fundusze wypłacane z funduszu FEOGA na ten cel w 1999 r. wyniosły 3 mld EUR, a w przeliczeniu na jedną krowę 117 EUR.
W Polsce wsparcie budżetowe udzielane mleczarstwu osiągnęło najwyższy poziom w roku 1997 i wynosiło około 77 mln EUR. W latach 1998-99 wydatki poniesione na stabilizację rynku mleka zostały znacznie zmniejszone. Zmniejszone zostały także kredyty preferencyjne udzielane na restrukturyzację branży mleczarskiej. Jedynie dopłaty do kredytów preferencyjnych pozostały na nie zmienionym poziomie, jako skutek wcześniej udzielonych kredytów. W przeliczeniu na 1 krowę wydatki budżetowe do sektora mleczarskiego wynosiły w szczytowym okresie (1996/97) 19-22 EUR, a w latach 1998-99 zostały zmniejszone do około 11 EUR.
Instrumenty wspierające rynek mleka w Unii Europejskiej są bardzo rozbudowane. Obecnie stosowanych jest około 11 rodzajów subsydiów wspierających eksport oraz popyt wewnętrzny. Z ich stosowaniem związany jest rozbudowany system kontroli, w tym kontroli jakościowej i administrowania. Są one wspomagane metodami administracyjnymi, np. systemem licencji eksportowych i importowych, systemem kwot produkcyjnych.
W Polsce liczba stosowanych instrumentów wsparcia jest znacznie mniejsza. Zasady i procedury ich stosowania różnią się od stosowanych w Unii Europejskiej. Harmonizacja metod regulacji rynku mleka w Polsce ze stosowanymi w Unii Europejskiej będzie wymagała znacznego poszerzenia instrumentarium oraz budowy instytucji zdolnej do ich skutecznego stosowania. To ostatnie zadanie będzie o tyle łatwiejsze, że od 10 lat funkcjonuje Agencja Rynku Rolnego, która ma duże doświadczenie w prowadzeniu interwencji na rynku mleka.
W Polsce nie stosuje się natomiast żadnych metod ograniczania produkcji mleka. Wdrożenie trudnego i kosztownego systemu kwot mlecznych wymagać będzie budowy od podstaw aparatu administracyjnego, zdolnego do skutecznego zarządzania tymi kwotami.
Wdrożenie systemu kwotowania produkcji mleka będzie trudne przede wszystkim ze względu na dużą liczbę podmiotów produkujących i przetwarzających mleko. Budowa sprawnego systemu kwot w Polsce uznana została więc za jedno z najtrudniejszych zadań w procesie dostosowań do integracji z Unią Europejską.