Mleko w sieci

We wtorek, 3 listopada w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi odbyło się pierwsze spotkanie przedstawicieli branży mleczarskiej i przedstawicieli sieci handlowych. W rozmowach uczestniczyli też przedstawiciele strony rządowej – Zofia Krzyżanowska i Bogumiła Kasperowicz z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Magdalena Pieńkowska i Krzysztof  Partyka z Ministerstwa Gospodarki. Spotkanie poświęcone było praktykom stosowanym przez sieci handlowe wobec dostawców z branży mleczarskiej.
    
Organizatorami spotkania były Polska Izba Mleka,  Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich – Związek Rewizyjny, Związek Prywatnych Przetwórców Mleka, Krajowe Stowarzyszenie Mleczarzy, Federacja Związków Zawodowych Pracowników Mleczarstwa w Polsce.

W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele sieci Kaufland, Bomi, Lidl Polska, Delikatesy Centrum, Euro Cash, Caufland.

Rozmowy z sieciami poprzedzone były spotkaniami i wymianą korespondencji pomiędzy organizacjami branży mleczarskiej, które ze swojego grona wyłoniły grupę reprezentantów oraz ustaliły priorytetowe tematy do dyskusji.

Dyskusję poprzedziło wystąpienie przedstawiciela branży mleczarskiej, Andrzeja Szczepańskiego, który podkreślił, że organizacje branżowe, czując presję swoich członków, podjęły decyzję o rozpoczęciu rozmów z przedstawicielami sieci w poczuciu odpowiedzialności za losy wzajemnej współpracy handlowej oraz aby uniknąć sytuacji gdy skala roszczeń ze strony dostawców przybierze postać swego rodzaju „kuli śniegowej”. Nadmienił, iż branża ma nadzieję, że druga strona potraktuje ten problem poważnie i będzie w stanie dostrzec korzyści także dla siebie, wynikające z dialogu i próby konstruktywnego rozwiązania problemów.

Niezwykle ważny był też udział strony rządowej w rozmowach, bowiem świadczy to o tym, że rząd dostrzega problemy dostawców oraz liczy na dialog oraz konstruktywne rozwiązanie tych problemów. Jedność branży mlecznej jest dobrym sygnałem skuteczności działania samorządu gospodarczego w Polsce, który w imieniu swoich członków ma  szansę wspólnie wypracować kodeks dobrych praktyk. Magdalena Pieńkowska z MG poinformowała, że Premier Waldemar Pawlak powołał zespół roboczy składający się z ekspertów, który zajmuje się analizą sytuacji.

Stanowisko w tym temacie zajął także Parlament Europejski, który w rezolucji z dnia 17 września br. wezwał Komisję do wdrożenia kodeksu postępowania regulującego stosunki między detalistami a producentami.

W innych krajach UE pojawiają się już konkretne rozwiązania tego problemu. Przykładem ostatnich dni jest ustawa z dnia 15 maja 2009 podjęta przez Parlament Czech. Wprawdzie Prezydent Czech zawetował ustawę, ale 4  listopada Parlament czeski odrzucił weto Prezydenta i ustawa wejdzie w życie. Czeska ustawa reguluje problematykę nierówności w stosunkach handlowych. Ustawa i załączniki precyzyjne określają np. zasady fakturowania, ogólne warunki handlowe, warunki umowne regulujące relacje między dostawcami i odbiorcami, warunki sprzedaży, oraz praktyki zakazane w relacjach pomiędzy dostawcą i odbiorcą.

Tematy, na jakich skupiono się w głównej części dyskusji to:     
Stosowanie przez sieci szeregu praktyk, które  zgodnie z ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z dnia 16 kwietnia 1993 r. oraz czterema już orzeczeniami Sądu Najwyższego stanowią czyny nieuczciwej konkurencji. Ostatnie orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia br. w przedmiocie ustawy o nieuczciwej konkurencji dowodzi jednoznacznie, że można dochodzić swoich roszczeń z tytułu niewłaściwego wykonania umowy, jak i na podstawie przepisów Kodeksu Cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Nasi członkowie stwierdzają, a my jako organizacje branżowe potwierdzamy, że w umowach głównych lub umowach handlowych podpisanych z sieciami znajdują się zapisy niezgodne z zapisami art. 15 pkt 4. ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, gdzie czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku poprzez pobieranie za przyjęcie towaru do sprzedaży dodatkowych opłat, innych niż marże handlowe. Opłaty dodatkowe, potocznie zwane półkowymi, ponoszone z tego tytułu przez dostawców sięgają od 20 do ponad 30% wartości obrotów i to jest  dodatkowa marża.

Obszerność umów handlowych, które zdaniem organizacji, mają charakter umów adhezyjnych, gdzie widoczna jest nierówność stron, a sieci startując z pozycji siły wymuszają w praktyce podpisanie takiej umowy. Obszerność i szczegółowość zapisów tych umów jest zbyt obszerna i nieczytelna, a ich negocjowalność jest praktycznie niemożliwa.

Terminy płatności, czyli stosowanie przez sieci klauzul w umowach, które umożliwiają wydłużanie terminów płatności poza obowiązujący ustawowy 30-dniowy okres. Dodatkowo, nawet niewielkie omyłki pisarskie na fakturach stanowią pretekst do ich odrzucenia w celu dalszego wydłużenia terminu płatności o kolejne 30 dni. Ważnym elementem jest też określenie terminów płatności na 30 dni od daty dostarczenia towaru, a nie w inny (niejasno  sprecyzowany sposób). ważne jest też to, by płatności nie były realizowane przez firmy trzecie, specjalnie do tego powołane „firmy córki” nie ponoszące odpowiedzialności, a jedynie generujące dodatkowe koszty.  

Likwidacja systemu kompensat - nagminne stało się stosowanie kompensat w rozliczeniach płatności za faktury dotyczące usług dodatkowych, których realizacja jest wątpliwa. Stosowanie kompensat wpływa bardzo negatywnie na utrzymanie płynności przez dostawców. Nie ma przepływów pieniężnych pomiędzy stronami, a kompensata jest de facto kredytem kupieckim dla sieci.

Sprawa własności marek własnych – producent powinien być współwłaścicielem marek własnych. Jeśli sieć jest właścicielem marki własnej, to powinna być też właścicielem opakowania. To jeden z poważniejszych problemów, by nie generować dodatkowych kosztów lub przerzucać je na producenta bez tytułu własności.

Problemem wspólnym sieci i producentów jest uregulowanie obrotu paletami. Jest to niezwykle ważny problem z punktu widzenia producenta jak też sieci, dlatego zdaniem organizacji jest tu konieczna interwencja ministra rolnictwa lub ministra gospodarki, by ustawowo wyeliminować proceder nielegalnego obrotu paletami.

Istotnym, z punktu widzenia przetwórców, jest także zachowanie w sprzedaży przez sieci proporcji pomiędzy produktem polskim, a importowanym. Zaś w przypadku sieci dyskontowych  zachowanie proporcji 60% wyrobów markowych producentów i  40% marek własnych oraz  zwiększenie obecności polskich wyrobów regionalnych.

Przetwórcy zaproponowali utworzenie wspólnie z sieciami dokumentu nazwanego roboczo zasady dobrych praktyk handlowych, które regulowałby warunki współpracy nie wchodząc przy tym w szczegóły umów handlowych zawieranych pomiędzy dostawca a siecią. Stworzenia zasad powinno regulować to, jakie praktyki nie powinny być przez sieci stosowane.
 
Andrzej Faliński, dyrektor POHiD, podkreślał, że wprawdzie nasze interesy są sprzeczne, to jego organizacja wielokrotnie wypowiadała się, że stoi na gruncie legalizmu i piętnuję złe praktyki. Jednocześnie podkreślił, że na dzisiejszym etapie stworzenie takiego dokumentu jest nierealne. Zaproponował by formą samoregulacji były deklaracje dobrych praktyk.

Minister Zofia Krzyżanowska poinformowała, że Grupa Wysokiego Szczebla powołana przez ministrów rolnictwa krajów UE zajmuje się obecnie tematyką regulacji prawnych na poziomie łańcuch żywnościowego, w tym także sieci handlowych. Temat ten jest też przedmiotem zainteresowania Ministra Gospodarki. Dlatego Premier Pawlak, obok Ministra Sawickiego bardzo aktywnie włączy się w rozmowy prowadzone pomiędzy sieciami a dostawcami branży mleczarskiej.

Agnieszka Maliszewska – dyrektor biura Polskiej Izby Mleka zaproponowała utworzenie mniejszych zespołów roboczych  liczących od 3 do 4 osób z każdej strony, przeanalizowanie poruszonych tematów oraz zorganizowanie spotkania tym razem na terenie Ministerstwa Gospodarki w terminie za około 3 tygodnie. Dokładny termin zostanie wkrótce podany do Państwa wiadomości.