Najczęściej gnicie i rozpad dotyczy rogu opuszek. W ciężkich przypadkach
objęty jest także róg podeszwowy i linii białej w tylnej części racicy.
Choroba występuje szczególnie często w warunkach chowu przemysłowego, a
tylko sporadycznie u buhajów w zakładach unasieniania.
Czynnikami sprzyjającymi występowaniu choroby są:
- nagromadzenie zwierząt przebywających stale w pomieszczeniach zamkniętych,
- niehigieniczne warunki (wilgoć, gnojowica),
- macerujące i drażniące działanie środków chemicznych, głównie amoniaku
i siarkowodoru,
- wtórne zakażenie drobnoustrojami gnilnymi (Spherophorus necrophorus).
Najbardziej narażone na procesy gnilne są zbyt wyrosłe i zniekształcone
racice.
Zmiany chorobowe dotyczą przeważnie rogu opuszek tylnych racic i rozpoczynają się zwykle na ich opuszkach wewnętrznych. Obraz chorobowy zależy
od rozprzestrzeniania i głębokości zmian. Początkowo róg staje się
bardziej miękki, mniej elastyczny i nie trzyma się tworzywa, następnie
pojawiają się w nim ubytki w postaci jamistych, czarnych zagłębień o
nieregularnych i postrzępionych brzegach. Róg rozpada się. Występuje gnilny
zapach. W bardziej rozwiniętej postaci dochodzi do rozległego zniszczenia rogu
opuszek, tak że ubytki sięgają głębiej - aż do tworzywa. Niekiedy tworzywo
opuszek zostaje całkowicie odsłonięte. W ciężkich przypadkach zniszczeniu
ulega róg podeszwowy i linii białej w tylnej części racicy - dochodzi wtedy
do powikłań w postaci oddzielenia ściany i martwicy tworzywa podeszwowego lub
listewkowego. Innym rodzajem powikłania jest ropowica opuszek.
Na skutek
zniszczenia rogu opuszki stają się za niskie. Stan ten powoduje załamanie osi
palca i przeciążenie racicy w tylnej jej części. Dochodzi wówczas do ucisku
zmienionej opuszki przez twardy róg podeszwowy. Powikłaniem tego stanu jest
jest zapalenie i martwica tworzywa, w miejscu połączenia podeszwy z opuszką.
Zwierzęta, u których gnicie rogu opuszek przebiega łagodnie, nie kuleją.
Objawy ograniczają się do przebierania kończynami podczas stania. Głębsze
zmiany, sięgające tworzywa, powodują wyraźną kulawiznę. Przy poruszaniu się
krok jest drobny, a chód niepewny. Zwierzęta więcej leżą, natomiast podczas stania występuje
charakterystyczne potrząsanie kończynami. Wydzielanie mleka jest zmniejszone.
Buhaje wykazują niechęć do krycia, a jakość ich nasienia jest obniżona.
W celu zmniejszenia i likwidacji zauważonych zmian, po dokładnym
oczyszczeniu i usunięciu odstającego i zmienionego rogu, stosuje się
sproszkowany siarczan miedzi, a następnie spód racicy powleka się czystym
dziegciem. W przypadku masowego występowania choroby łatwiejsze do wykonania są
kąpiele racic w 10% roztworze siarczanu miedzi lub 3% roztworze formaliny.
Powikłane przypadki wymagają specjalnego leczenia chirurgicznego.
W zapobieganiu ważną rolę odgrywa okresowe skracanie i przeglądy
racic, dbałość
o higienę pomieszczeń oraz stosowanie siarczanu miedzi i dziegciu.