W handlu zagranicznym artykułami mleczarskimi w pierwszej połowie 2001 r. odnotowano wzrost eksportu większości produktów z wyjątkiem lodów, jogurtów oraz mleka spożywczego i śmietany. Podobnie jak w latach poprzednich największy udział w eksporcie miało mleko w proszku – 46%. Tradycyjnie ważnymi produktami eksportowymi były sery i kazeina, które stanowiły w eksporcie odpowiednio 19,7% i 16,8%. Na szczególną uwagę zasługuje wzrost udziału masła do 9,5%.
W okresie pierwszych sześciu miesięcy 2001 r. odnotowano wzrost obrotów artykułami mleczarskimi z większością ugrupowań. Najważniejszym rynkiem zbytu dla polskich artykułów mleczarskich pozostają kraje rozwijające się, które są odbiorcami OMP. W pierwszej połowie 2001 r. eksport do krajów rozwijających się wyniósł 95,2 mln USD, tj. 48,5% wartości eksportu ogółem. Eksport artykułów mleczarskich na rynek Unii Europejskiej wzrósł z 12,4 mln USD w I półroczu 2000 r. do 41,1 mln USD w analogicznym okresie br. w związku z wykorzystaniem przez polskie mleczarnie kontyngentów bezcłowych. Udział UE w eksporcie wzrósł do około 21%. Pomimo wzrostu wartości sprzedaży zmniejszył się w strukturze udział krajów byłego ZSRR, CEFTA oraz pozostałych państw wysokorozwiniętych i wyniósł odpowiednio: 9,8%, 8,3% oraz 12,5%.
Struktura eksportu artykułów mleczarskich wg krajów przeznaczenia
Wyszczególnienie | I półrocze 2000 | I półrocze 2001 | ||
mln USD | % | mln USD | % | |
UE | 12,4 | 17,5 | 41,1 | 20,9 |
Inne kraje rozwinięte | 9,9 | 13,9 | 24,6 | 12,5 |
CEFTA | 12,3 | 17,3 | 16,2 | 8,3 |
Kraje WNP | 12,9 | 18,2 | 19,2 | 9,8 |
Kraje rozwijające się | 23,6 | 33,1 | 95,2 | 48,5 |
RAZEM | 71,1 | 100,0 | 196,3 | 100,0 |
Wysokie ceny mleka w proszku na rynku światowym przyczyniły się do ożywienia eksportu. W okresie pierwszych sześciu miesięcy br. za granicę sprzedano 48 tys. ton mleka w proszku, w tym 42 tys. ton proszku odtłuszczonego. Wartość eksportu wyniosła odpowiednio 90,4 i 79,3 mln USD. Proszek mleczny eksportowano po przeciętnych cenach 1890 USD, tj. wyższych niż w 2000 r. – 1760 USD/tonę. Podobnie jak w latach poprzednich głównymi odbiorcami mleka w proszku były kraje rozwijające się, którym sprzedano 33,7 tys. ton za 64,5 USD, w tym do Algierii 20 tys. ton. Ważnym odbiorcą mleka w proszku pozostaje UE – 7,2 tys. ton.
Eksport serów zwiększył się o 32% i osiągnął poziom 21 tys. ton o wartości 38,6 mln USD. Szczególnie duży wzrost dotyczył wywozu serów podpuszczkowych dojrzewających, który wyniósł 12,4 tys. ton. Przeciętne ceny jakie uzyskiwano w eksporcie serów wynosiły 1830 USD/tonę, a serów twardych 2380 USD/t i były zbliżone do cen osiąganych przez eksporterów w pierwszej połowie 2000 roku. Głównym rynkiem zbytu dla polskich serów w ostatnich latach były kraje CEFTA, którym sprzedano 8,1 tys. ton serów. Ponadto sery eksportowano do krajów byłego ZSRR – 4,5 tys. ton oraz w ramach kontyngentów bezcłowych do UE – 4,3 tys. ton. Ponownie marginalne znaczenie w eksporcie odgrywają Stany Zjednoczone, podczas gdy w 2000 roku na rynek ten sprzedano 3,7 tys. ton.
Struktura wartości eksportu artykułów mleczarskich
W pierwszym półroczu 2001 roku znacząco zwiększył się eksport masła i wyniósł 14,5 tys. ton. Przedmiotem eksportu było masło z zapasów nagromadzonych w 2000 r. Wartość eksportowanego masła ukształtowała się na poziomie 18,7 mln USD. Masło eksportowano po średnich cenach 1290 USD/t (5190 zł/t), które były znacznie niższe od osiąganych w ubiegłym roku – 2000 USD/t (8890 zł/t). Ceny uzyskiwane w eksporcie były również znacznie niższe od notowań na rynku krajowym. Masło kierowano przede wszystkim do krajów byłego ZSRR – 5,6 tys. ton i UE – 4,9 tys. ton. Podobnie jak w przypadku serów, na rynek Wspólnoty masło sprzedawano w ramach kontyngentów bezcłowych.
W handlu zagranicznym kazeiną od kilku lat obserwowana jest ta sama sytuacja. Przedmiotem eksportu jest kazeina sprowadzana z krajów byłego ZSRR. W pierwszej połowie 2001 roku za granicę sprzedano 8,2 tys. ton kazeiny, za którą uzyskano 33,1 mln USD. Kazeinę eksportowano po przeciętnych cenach 4010 USD/t, tj. wyższych niż przed rokiem (3640 USD/t). Najważniejszymi odbiorcami kazeiny były kraje rozwijające się – 3,5 tys. ton, USA – 2,3 tys. ton oraz UE – 1,1 tys. ton.
Eksport pozostałych artykułów mleczarskich nie odegrał większego znaczenia. Począwszy od drugiej połowy 1998 r. obserwowany jest systematyczny spadek eksportu lodów. W pierwszym półroczu br. wywóz zmniejszył się do poziomu 2 tys. ton. Zmniejszeniu uległ również eksport jogurtów oraz mleka spożywczego i śmietany. Wzrósł natomiast eksport pozostałych napojów mlecznych, tj. kefirów i maślanki.
Eksport produktów mleczarskich
Produkt | 2000 | 2001* | I półrocze 2000 | I półrocze 2001 | ||||
tys. ton | mln USD | tys. ton | mln USD | tys. ton | mln USD | tys. ton | mln USD | |
Mleko w proszku - w tym chude |
87,6
86,2 |
154,4
151,9 |
95,0
90,0 |
175,0
165,0 |
12,6
12,3 |
20,5
19,8 |
48,0
42,0 |
90,4
79,3 |
Sery - w tym dojrzewające |
33,7
13,9 |
54,8
36,9 |
40,0
25,0 |
75,0
60,0 |
15,8
6,4 |
25,8
17,7 |
21,0
12,4 |
38,6
29,4 |
Kazeina | 10,7 | 39,1 | 15,0 | 60,0 | 3,4 | 12,3 | 8,2 | 33,1 |
Lody | 3,8 | 5,5 | 4,0 | 6,0 | 2,5 | 3,6 | 2,0 | 2,8 |
Masło i tłuszcze mleczne | 3,0 | 6,1 | 20,0 | 25,0 | 0,8 | 1,6 | 14,5 | 18,7 |
Mleko płynne i śmietana | 0,7 | 0,6 | 1,0 | 2,0 | 0,4 | 0,2 | 0,3 | 0,4 |
Serwatka | 17,0 | 7,3 | 20,0 | 10,0 | 6,5 | 2,8 | 11,9 | 6,5 |
Jogurty | 10,3 | 6,8 | 10,0 | 8,0 | 5,2 | 3,5 | 4,2 | 3,5 |
Pozostałe napoje mleczne | 2,6 | 1,9 | 5,0 | 4,0 | 1,1 | 0,8 | 3,5 | 2,4 |
* prognoza
DS, za "Rynek mleka – stan i perspektywy", październik 2001