Choroby kończyn u bydła

Schorzenia kończyn, obok chorób wymienia i zaburzeń w rozrodzie, stwarzają najwięcej problemów w hodowli bydła. Wzrost zachorowań narządu ruchu jest wynikiem równoczesnego zwiększania się masy ciała i wydajności. Zachorowania u bydła mlecznego dotyczą głównie racic i szpary międzyracicowej, a w oborach bezściółkowych również stawów. Przyczyną są przeważnie urazy, ale zakażenie może być też spowodowane stanem zapalnym narządu rodnego i wymienia.
Wśród najczęściej występujących chorób kończyn wymienia się :

• gnicie rogu - występuje u zwierząt przebywających w złych warunkach higienicznych, stojących w oborniku lub błocie. Dotyczy to głównie piętek. W początkowym, łagodnym stanie wystarcza wystruganie racic i nasączenie ich dziegciem. W bardziej zaawansowanym stadium zakłada się opatrunek z jodoformu i siarczanu miedzi
• Zespół Rusterholza - występuje u zwierząt ciężkich z nieprawidłowo ukształtowanymi racicami, nieprawidłową postawą i rozmiękłym rogiem racicowym. Typowe zmiany w racicy nazywane są "wrzodem podeszwy". Leczenie polega na prawidłowym ukształtowaniu racic, oczyszczeniu ich i stosowaniu opatrunków, początkowo z antybiotykiem, później z jodoformem, a w końcu z dziegciem. Zapobieganie polega na stosowaniu prawidłowej korekcji racic i kąpieli utwardzających z formaliny
• zanokcica - jedno z najczęściej spotykanych schorzeń szpary międzyracicowej i okolic wywołane przez bakterie beztlenowe. Nieodpowiednia ściółka, kamieniste pastwiska i przepędy są źródłem mikrourazów szpary międzyracicowej, stanowiących drogę wnikania bakterii. Podczas leczenia podaje się antybiotyk miejscowo pod opatrunkiem oraz stosuje okłady z jodoformu lub rywanolu. Zapobieganie polega na odpowiednim żywieniu zwierząt, korekcji racic, utrzymaniu ich w czystości, odkażaniu i utwardzaniu
• skręcenia i zwichnięcia - okolice stawu są na ogół obrzęknięte i bolesne. Urazy tego typu leczy się trudno, a bywa też, że są nieuleczalne
• zapalenie stawów - dzielimy na aseptyczne lub septyczne. Pierwsze powstają na skutek uderzeń lub skręceń, drugie na skutek zranień, przeniesienia się zakażenia z pobliskich tkanek lub drogą krwi. Schorzenie wywołuje najczęściej kulawizny i bolesny gorący obrzęk. Zwierzęta najchętniej leżą, spada apetyt i wydajność mleczna.

Większość schorzeń kończyn jest następstwem błędów w utrzymaniu zwierząt. Należy unikać przede wszystkim namakania racic wodą z błota na pastwiskach i okólnikach lub obornikiem w oborach głębokich. Wykrycie choroby w początkowym stadium skraca i łagodzi jej przebieg, toteż codzienne kontrolowanie stanu zdrowia bydła pozwala na wczesne wykrycie schorzenia. Jednym z najważniejszych zabiegów profilaktycznych jest korekcja racic. W zależności od systemu utrzymania krów wykonuje się ją :

• jeden raz w roku w systemie oborowo-pastwiskowym, na 2 miesiące przed wyjściem na pastwisko
• dwa razy w roku w systemie całorocznego utrzymania oborowego,
• w systemie wolnostanowiskowym w zależności od potrzeb.

Bardzo pomocne w profilaktyce schorzeń racic są kąpiele w płynie odkażającym i utwardzającym róg racic. Do tego celu używa się 10% wodnego roztworu siarczanu miedzi lub 5% formaliny. Płyn przygotowuje się w specjalnych basenach o łagodnym spadzie i brzegach. Ich głębokość musi być taka, aby przechodząc przez kąpiel, krowa zanurzyła racicę i szparę międzyracicową. Równie ważnym czynnikiem zapobiegawczym jest prawidłowe żywienie i właściwe obchodzenie się ze zwierzętami.