Rośliny – zioła od bardzo dawna są stosowane w lecznictwie oraz żywieniu ludzi i zwierząt. Zawarte w nich flawonidy, olejki eteryczne, garbniki, glikozydy, terpeny, śluzy, kwasy organiczne oddziaływują przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwgrzybicznie, immunostymulująco, stymulując sekrecję enzymów trawiennych i kwasów żółciowych, dzięki czemu poprawiają apetyt zwierząt i ich zdrowotność. Z kolei ze względu na zawartość licznych soli i składników mineralnych oraz karotenoidów używane są od dawna w żywieniu kur nieśnych, gdyż wpływają pozytywnie na jakość jaj, w tym szczególnie na jakość skorupy i wybarwienie żółtek.
Ze względu na ogromną liczebność i różnorodność bioaktywnych składników roślin, spektrum działania ziół może być szerokie i wszechstronne. Dlatego też mieszanina ziół lub wieloskładnikowe ekstrakty ziołowe są bardziej skuteczne w działaniu, niż pojedyncze rośliny lub preparaty. Jednakże mieszanki ziołowe mogą charakteryzować się stosunkowo małą aktywnością substancji czynnych, spowodowaną różnymi czynnikami: środowiskowymi – zasobność gleb, ilość odpadów, liczba dni słonecznych oraz technologia zbioru, suszenia, przechowywania itp. Stąd, stosując różnorodne kompozycje ziołowe w żywieniu zwierząt, uzyskano bardzo różne wyniki, od bardzo dobrych do negatywnych, a ich standaryzacja okazała się bardzo trudna. Wydaje się, że pewną stabilność jakości mieszanek ziołowych mogą zapewnić zakłady zielarskie mające doświadczenie w produkcji i technologii przetwarzania ziół.
W ostatnim czasie wobec silnej kampanii na rzecz zdrowej żywności, także tej tzw. ekologicznej oraz na skutek wprowadzenia zakazu stosowania licznej grupy antybiotyków paszowych, coraz częściej sięga się do naturalnych dodatków lub substancji, które mogą stanowić alternatywne produkty do antybiotyków paszowych. Taką alternatywą z pewnością są dobrej jakości suszone zioła lub z nich przygotowane preparaty, a szczególnie ich mieszaniny, odpowiednie zestawy.
W Stacji Testowania Kur IZ-OBD we Wronicach przeprowadzono w latach 1998-2002 cykl doświadczalnych odchowów kurcząt brojlerów Ross 308 oraz towarowych kur nieśnych Astra S, których celem była ocena biologicznej wartości pokarmowej mieszanek paszowych z udziałem mieszanek ziół suszonych i ich preparatów np. koncentratów i wyciągów. Mieszanki ziół dla kurcząt brojlerów zawierały: nagietek lekarski (Calendula officinalis) kwiat, dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) ziele, prawoślaz lekarski (Althaea officinalis) korzeń, rumianek pospolity (Maricaria chamomilla) kwiatostan, mięta pieprzowa (Mentha piperita) ziele, krwawnik pospolity (Achillea millefolium) ziele oraz pokrzywę zwyczajną (Urtica dioica). Natomiast mieszanki dla kur nieśnych składały się z ziół takich jak: fiołek trójbarwny (Viola arvensis) ziele, nagietek lekarski (Calendula offcinalis) kwiat, krwawnik pospolity (Achillea millefolium) ziele, pokrzywa (Urtica dioica), rdest ptasi (Polygonum aviculare) ziele, skrzyp polny (Equisetum arvense), rzepik pospolity (Agriminia eupatoria), mniszek lekarski (Taraxacum officinle) korzeń + ziele i siemię lniane (Linum usitatissmum)..
Doświadczalne mieszanki paszowe przygotowano w Wytwórni Pasz IZ-OBD w Skórzewie k. Poznania. Mieszanki paszowe sporządzono w formie sypkiej. Mieszanki różniły się obecnością lub nie antybiotykowego stymulatora wzrostu (flavomycyna) oraz zawartością procentową doświadczalnego zestawu ziół, którego udział wynosił od 0,5 % do 2,5 %. Były to zioła suszone w postaci ciętej, o długości nie większej niż 0,5 cm. Nieco więcej włókna zawierały mieszanki paszowe z dodatkiem ziół, były to różnice ok. 0,3 - 0,7 %. Związane to było ze znaczną zawartością włókna w mieszankach ziołowych, która tu wynosiła od 12,5 % do 38,8 %.
Podstawowy skład chemiczny zarówno mięśni piersiowych, jak i mięsni nóg był stosunkowo wyrównany i nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic pomiędzy grupami żywieniowymi uwzględniającymi rodzaj i ilość stosowanej mieszanki ziół. Zawartość białka wynosiła w mięśniach piersiowych od 22,54 % do 23,91 %, w mięśniach nóg od 18,11 % do 19,95 %. Natomiast tłuszczu stwierdzono w mięśniach piersiowych od 0,51 % do 0,86 %, a w mięśniach nóg od 2,54 % do 3,59 %. Współczynniki zmienności (v) dla zawartości białka, wody i popiołu były nieznaczne – nie przekraczały wartości 6,7 %. Jedynie zawartość tłuszczu w poszczególnych ocenianych grupach była bardzo nierówna i średni współczynnik zmienności tej cechy wynosił 33,8 %.
Wyniki przeprowadzonej oceny organoleptycznej mięsni piersiowych i nóg zdecydowanie najkorzystniejsze były dla grup ptaków spożywających paszę z mieszankami ziołowymi. Stosowano skalę 4-punktową w zakresie od 2-5, przy czym 2 oznaczało najniższy – niedostateczny poziom jakości, a 5 bardzo dobry – pożądany poziom. W zakresie barwy, smaku, kruchości i ogólnej oceny mięśnie kurcząt żywionych paszą z udziałem ziół uzyskały oceny 4,6 - 5,0 dla mięśnia piersiowego i 4,4 - 4,8 dla mięśni nóg. Spośród ocenianych cech organoleptycznych, stosowanie mieszanek ziół w paszy najmniejszy wpływ miało na zapach mięśni zarówno piersiowych, jak i nóg. Mięśnie kurcząt nie otrzymujących w paszy ziół, ale otrzymujących antybiotykowy stymulator wzrostu (flavomycyna) uzyskały noty od 3,8 (smak) do 4,5 (wygląd ogólny). Natomiast mięśnie kurcząt odchowywanych bez stosowania w żywieniu stymulatorów wzrostu i ziół oceniono bardzo nisko w zakresie 3,2 do 3,5 punktów.
Natomiast po 1., 2. i 3. miesiącu stosowania w żywieniu kur doświadczalnych mieszanek paszowych stwierdzono istotne różnice w kształtowaniu się cech jakości jaj pomiędzy grupą K – kontrolną i doświadczalnymi z udziałem zestawu ziół w mieszance paszowej. Większość ocen cech jakości jaj była korzystniejsza dla jaj zniesionych przez kury żywione paszami z udziałem powyżej 1,0 % zestawu ziół. Dotyczyło to po 3. miesiącach testu następujących cech: wysokości białka - wyższa o 0,72 mm, liczby Haugha - większa o 4,87 jednostek, barwy żółtka - intensywniejsza o 2,66 jednostek w skali La Roche`a, gęstość skorupy - większa o 0,98 mg/cm2. Wymienione powyżej różnice były statystycznie istotne na poziomie p< 0,05.
Stwierdzono, że stosując w żywieniu kurcząt brojlerów zamiennie za antybiotykowy stymulator wzrostu mieszanki ziół w zakresie od 1,0 do 2,5 % można spodziewać się nieco gorszych wyników produkcyjnych, wydajności rzeźnej i dysekcyjnej, jednakże uzyska się kurczęta o korzystnych cechach jakości mięsa (barwa, wygląd, smak). Korzystniejsze cechy jakości jaj i mięsa drobiowego wykazane w grupach ptaków żywionych mieszanką paszową z udziałem od 1,0 do 2,5 % doświadczalnych zestawów ziół są pożądane przez producenta-hodowcę, jak i konsumenta.
Dr inż. Ewa Gornowicz
Instytut Zootechniki – Oddział Badawczy Drobiarstwa
w Zakrzewie k. Poznania
.png)
Zaloguj przez Facebook
