Przyczyna
Najważniejszą rolę w wywoływaniu przewlekłych zmian zapalnych w układzie oddechowym odgrywa Mycoplasma gallisepticum (Mg). Czynnikami, które powodują uaktywnianie się zakażenia są często wirusy atakujące układ oddechowy, takie jak wirus rzekomego pomoru drobiu czy wirus zakaźnego zapalenia oskrzeli. Często dochodzi również do wtórnych powikłań bakteryjnych. Bakterią wikłającą jest najczęściej E. coli. Stres wywołany przemieszczaniem ptaków, obcinaniem dziobów, niesprzyjające warunki środowiskowe takie jak zimno czy zła wentylacja, są czynnikami usposabiającymi do wybuchu choroby.
Źródła i drogi zakażenia
Najważniejszą i najgroźniejszą w praktyce drogą rozprzestrzeniania się zakażenia jest możliwość pionowego przekazywania Mycoplasma gallisepticum przez zakażone nioski na ich potomstwo. Ponadto choroba może przenosić się droga zakażenia poziomego, droga aerogenną przez bezpośredni kontakt z chorymi ptakami.
Okres inkubacji
Okres inkubacji waha się i wynosi od 4 dni do 3 tygodni.
Wrażliwy gatunek
Kury i indyki.
Objawy kliniczne
Młode kurczęta (brojlery lub kurczęta ras nieśnych) wykazują objawy ze strony układu, którym towarzyszy często brak apetytu, obniżenie masy ciała i gorsze wykorzystanie paszy. U ptaków dorosłych najczęściej stwierdza się objawy zapalenia ze strony układu: kichanie, kaszel i duszność. W przebiegu choroby u ptaków w okresie produkcji obserwuje się wynoszący 20-30% spadek nieśności. W przebiegu syndromu CRD z reguły nie obserwuje się gwałtownego wzrostu upadków. Straty ekonomiczne spowodowane przez ten zespół chorobowy wynikają z obniżenia przyrostów, gorszego wykorzystania paszy zwłaszcza u brojlerów, choć ma to znaczenie także w stadach reprodukcyjnych i niosek jaj konsumpcyjnych. Choroba może powodować bardzo duże straty ekonomiczne w odchowie brojlerów, natomiast straty w stadach nieśnych są z reguły mniejsze.
Zmiany sekcyjne
Stwierdza się przekrwienie i zmiany zapalne w błonie śluzowej tchawicy, niekiedy z obecnością serowatego wysięku w workach powietrznych, zwłaszcza jeśli czynnikiem wikłającym jest Escherichia coli. W łagodnych zakażeniach wywołanych tylko przez Mycoplasma gallisepticum zmiany mogą być ograniczone do obecności niewielkiej ilości śluzu w tchawicy oraz zmętnienia ścian worków powietrznych, które niekiedy mogą być pokryte niewielką ilością włóknika.
U indyków przy infekcji Mg dochodzi najczęściej do przewlekłych zmian zapalnych w zatokach podoczodołowych.
Rozpoznanie
Rozpoznanie zakażenia Mg jest możliwe przy pomocy badania serologicznego (odczyn aglutynacji płytkowej z antygenem Mg lub testy ELISA), badań sekcyjnych, a potwierdzeniem diagnozy jest izolacja Mg z tchawicy lub worków powietrznych chorych ptaków.
Diagnoza różnicowa
Podobne objawy kliniczne ze strony układu oddechowego stwierdza się w przebiegu rzekomego pomoru drobiu, zakaźnego zapalenia oskrzeli jak również zakażenia E. coli.
Leczenie
Leczenie zakażeń Mg u kur i indyków przy pomocy odpowiednio dobranych chemioterapeutyków jest ekonomicznie uzasadnione i skuteczne. Mimo to w walce z chorobą stosowane są również szczepienia i działania mające na celu przerwanie pionowej drogi zakażenia.
W praktyce ograniczenie pionowej drogi zakażenia uzyskuje się poprzez traktowanie jaj wylęgowych antybiotykami. Chemioterapeutyk wprowadza się do jaj metodą iniekcyjną lub poprzez zanurzenie w roztworze leku, w specjalnej komorze podciśnieniowej (tzw. dipping). Aktualnie w tym celu stosuje się enrofloksacynę podawaną najczęściej osiemnastodniowym zarodkom metodą in ivo. Iniekcje wykonywane są przy pomocy specjalnych zautomatyzowanych systemów.
Badania serologiczne mające na celu wykrycie osobników zakażonych Mg jest rutynową metodą walki z tą chorobą w stadach reprodukcyjnych i pozwala na eliminację z rozrodu zakażonych stad.