Ptak_Waw_CTR_2024
TSW_XV_2025

Uwarunkowania makroekonomiczne

19 czerwca 2002


Po zmniejszeniu tempa wzrostu produktu krajowego brutto w 1998 roku i w l połowie 1999 roku, gospodarka ponownie ożywiła się. W IV kwartale ub. roku wzrost PKB osiągnął 6,2%, a w l półroczu br. 5.6% i w skali całego roku może wynieść prawie 5% wobec 4, l % w 1999 r. Ożywienie dotyczy głównie przemysłu, którego produkcja w okresie ośmiu miesięcy br. wzrosła o 9,6%, ale produkcja artykułów spożywczych zwiększyła się jedynie o 1,7%. Prognozy wskazują, że w skali całego roku produkcja przemysłowa może się zwiększyć o około 9% wobec 4,3% w 1999 r. Największym zagrożeniem dla dalszego szybkiego rozwoju jest:

  • bardzo silne osłabienie procesów inwestycyjnych, co w przyszłości może wywrzeć negatywny wpływ na konkurencyjność naszej gospodarki;
  • pomimo przyspieszenia tempa wzrostu eksportu, nadal utrzymuje się bardzo trudna sytuacja płatnicza (wysoki deficyt obrotów bieżących bilansu płatniczego), grożąca osłabieniem stabilności rynku walutowego.

Od IV kwartału 1999 r. obserwuje się zmianę czynników kreujących wzrost gospodarczy. Czynnikiem dynamizującym gospodarkę stał się eksport. Wolniej natomiast niż PKB rośnie popyt krajowy, który w IV kwartale 1999 r. zwiększył się o 5,6%, a w l półroczu br. o 4,2%. Wpłynęło na to głównie obniżenie tempa wzrostu nakładów na środki trwałe z 7,3 do 4% jak i spożycia indywidualnego z 5,6 do 3,6%. Niskie tempo inwestowania utrzymuje się kolejny rok. Nakłady inwestycyjne były w l półroczu br. jedynie o 4% wyższe niż przed rokiem, wobec wzrostu o około 3% w 1999 r. i około 23% w 1998 r.

Oznacza to, że przyrost inwestycji jest obecnie niższy od tempa PKB, podczas gdy w latach 1995-1998 był ponad trzykrotnie wyższy. Spadek zdolności gospodarki do inwestowania jest konsekwencją niekorzystnych warunków dla procesów inwestycyjnych. Przede wszystkim niskie są wskaźniki rentowności przedsiębiorstw, a odnotowana w bieżącym roku poprawa nie wpłynie szybko na przyspieszenie tempa inwestowania, głównie ze względu na wysoka cenę kredytu (kolejna podwyżka podstawowych stóp procentowych NBP) i utrzymującą się presję inflacyjną. Tempo wzrostu spożycia indywidualnego może się obniżyć w bieżącym roku do 3,5-4% wobec 5,1% w 1999 r., głównie ze względu na wolniejszy wzrost wynagrodzeń w gospodarce narodowej oraz spadek świadczeń społecznych, a także wysokie bezrobocie. Rola eksportu, jako czynnika dynamizującego gospodarkę, rośnie od IV kwartału 1999 r. Po spadku o 5,1% w okresie trzech kwartałów 1999 r., w IV kwartale eksport w przeliczeniu dolarowym zwiększył się o 3,5%, a w okresie styczeń-lipiec 2000 r. o 14,9%. Jeszcze szybszy (o 29,4%) był jego wzrost w przeliczeniu na euro. W następnych miesiącach dynamika eksportu może być również wysoka ze względu na poprawiającą się koniunkturę w krajach będących naszymi głównymi partnerami handlowymi. W tej sytuacji coraz bardziej realny staje się wzrost całego polskiego eksportu w 2000 r. do około 14%, przy ograniczeniu przyrostu importu do 11%. Jednak ze względu na to, że poziom importu jest aktualnie o 60% wyższy niż eksportu, ujemne saldo handlowe w 2000 r. zwiększy się i wyniesie około 19,8 mld USD, tj. będzie o około 1,3 mld USD wyższe niż w 1999 r. Szacuje się, że mimo ewidentnej poprawy w wymianie towarowej z zagranicą, relacja deficytu obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB będzie w końcu 2000 r. zbliżona lub nieco niższa od ubiegłorocznej (7,4%) i wyniesie 7-7,5%. Utrzymuje się silna presja inflacyjna. Głównym stymulatorem inflacji stały się wielokrotne podwyżki cen paliw płynnych, generowane tendencjami na światowych rynkach oraz wzrostem krajowej akcyzy. W sierpniu 2000 r. ceny paliw były o 27,1% wyższe niż w sierpniu 1999 r., wobec wzrostu o 52,7% w całym minionym roku. Duży wpływ na poziom inflacji wywiera też monopolistyczna pozycja na rynku takich podmiotów, jak rafinerie, telekomunikacja, PKP. Antyinflacyjnie wpływa natomiast umacnianie się złotego w relacji do niektórych walut (tańszy import). W sierpniu br., w porównaniu z grudniem 1999 r., złoty zyskał realnie w relacji do euro ponad 11%.

Dwucyfrowy poziom rocznej inflacji (sierpień 2000 r. w relacji do sierpnia 1999 r. - 10,7%) może się utrzymać do końca III kwartału, a w grudniu 2000 r., w porównaniu z grudniem 1999 r. wzrost cen wyniesie 9,5% (wobec 9,8% w 1999 r.) i znacznie przekroczy nie tylko założenia ustawy budżetowej (5,2%), ale i górną granicę celu inflacyjnego, wyznaczoną przez Radę Polityki Pieniężnej (6,8%), średnia roczna stopa inflacji osiągnie w bieżącym roku 10,5% wobec 7,3% (w 1999 r. 15,7%) założonych w ustawie budżetowej. Zdecydowanie wyższy od prognozowanego faktyczny wzrost cen spowoduje, że w sektorze przedsiębiorstw możliwe jest zwiększenie realnych wynagrodzeń tylko w skali zbliżonej do założeń ustawy budżetowej (o 2%), natomiast siła nabywcza płac w sferze budżetowej obniżyć się może o około 3%, a świadczeń emerytalno-rentowych o 2,5%. Potencjalny popyt konsumpcyjny ludności hamować będą: niższe niż w poprzednich latach zainteresowanie kredytami bankowymi oraz pewna poprawa skłonności do oszczędzania lepiej sytuowanych gospodarstw domowych. O ile w okresie ośmiu miesięcy 1999 roku, realny przyrost depozytów wyniósł 5,2%, a kredytów aż 23,3 %, to w roku bieżącym depozyty wzrosły o 9,2 %, a kredyty o 14,3%.Nadal trudna jest sytuacja na rynku pracy. W końcu sierpnia br., bez pracy pozostawało prawie 2,5 mln osób (o ponad 350 tys. więcej niż przed rokiem), a stopa bezrobocia wyniosła 13,8% - w tym w grupie wiekowej 15-24 lat aż 36%. Ze względu na najwyższy w Europie przyrost osób w wieku produkcyjnym, przyśpieszone procesy restrukturyzacyjne, konsekwencje wygasania zobowiązań inwestorów (w ramach pakietu socjalnego dla załóg prywatyzowanych zakładów), a także niski przyrost nowych miejsc pracy, liczba osób bezrobotnych może w końcu 2000 r. przekroczyć 2,7 min, a stopa bezrobocia zwiększyć się do 15%. Szybko wzrasta bezrobocie na wsi. Szacuje się je na ponad 1,8 min osób, z czego prawie 1,1 min (według stanu z końca sierpnia 2000 r.) to osoby oficjalnie zarejestrowane jako poszukujące pracy.

Spośród wszystkich działów gospodarki najtrudniejsza sytuacja występuje w rolnictwie. Z powodu trudnych warunków ekonomicznych i niekorzystnych warunków agrometeorologicznych wystąpił duży spadek zbiorów najważniejszych upraw rolnych i ogrodniczych. Według przedwynikowego szacunku zbiory zbóż są o 14-18% niższe od ubiegłorocznych, rzepaku i rzepiku o 22%, warzyw gruntowych o 2%, owoców z drzew o 16%, a owoców jagodowych o ponad 6%. Równocześnie pogłowie bydła było w czerwcu br. o 7,2% niższe niż przed rokiem, w tym krów o 9,4%, a pogłowie trzody chlewnej o 7,6%. Pogłębienie się tendencji spadkowych w chowie bydła i trzody chlewnej jest przede wszystkim konsekwencja niskiej i malejącej opłacalności produkcji. Skutki tegorocznego niedoboru pasz ujawnią się dopiero w 2001 r.

W rezultacie w 2000 r. zarówno produkcja roślinna, jak i zwierzęca będą znacznie niższe niż przed rokiem. Wstępnie ocenia się, że produkcja globalna rolnictwa obniży się o ponad 12%, z tego roślinna o 15%, a zwierzęca o 10%. Dla zaspokojenia potrzeb kraju konieczny jest import zbóż. Spodziewać się także należy uzupełniającego importu nasion do przerobu dla przemysłu olejarskiego.

W konsekwencji spadku produkcji obserwuje się wysoki wzrost cen skupu podstawowych produktów rolnych. W sierpniu br., w porównaniu z sierpniem 1999 r., ceny skupu pszenicy były wyższe o 17%, żyta o 12%, bydła rzeźnego i trzody chlewnej o 19% i mleka o 33%. Wprawdzie w przypadku zbóż i trzody chlewnej jest to powrót do poziomu sprzed 3-4 lat, ale obecnie pobudza on dynamikę cen żywności. Ten sam skutek wywołuje wzrost cen mleka i bydła rzeźnego, po kilkuletnim okresie stagnacji tych cen. Podkreślić jednak należy, że żywność nie jest czynnikiem inflacjogennym - jak to się potocznie ocenia - a jedynie nie hamuje w br. tak inflacji, jak to miało miejsce w poprzednich czterech latach.

Spis treści


POWIĄZANE

Jak poinormowała Krajowa Izba Producentów Drobiu i Pasz, Amerykanie po dość krót...

Krajowa Izba Producentów Drobiu i Pasz w swoim najnowszym komunikacie prognozuje...

Według informacji statystycznych Międzynarodowego Centrum Handlu (ITC) w 2023 ro...


Komentarze

Bądź na bieżąco

Zapisz się do newslettera

Każdego dnia najnowsze artykuły, ostatnie ogłoszenia, najświeższe komentarze, ostatnie posty z forum

Najpopularniejsze tematy

gospodarkapracaprzetargi
Nowy PPR (stopka)
Jestesmy w spolecznosciach:
Zgłoś uwagę