Nowe kierunki doradztwa rolniczego

W gościnnych murach Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z udziałem Przewodniczącego Rady Społecznej Doradztwa Rolniczego Jego Magnificencji Rektora prof. dr hab. Grzegorza Skrzypczaka dyskutowano o przyszłości doradztwa rolniczego.
W dniu 6 lipca bieżącego roku Wielkopolska Izba Rolnicza, Wielkopolski Urząd Marszałkowski i Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, przy współpracy Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu zorganizowały konferencję na temat „Rola i znaczenie doradztwa rolniczego dla rozwoju rolnictwa i wsi”.
 
Spotkanie otworzył i powitał wszystkich przybyłych na konferencję Członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego Arkadiusz Błochowiak. Marszałek na wstępie powiedział, że chciałby aby porozmawiać na temat przyszłości doradztwa rolniczego, kierunkach jego rozwoju, działaniach jakie należy podjąć.  Doradztwo wykorzystując dzisiejsze zdobycze cywilizacji internet, środki masowego przekazu powinno nadążać za postępem, aby osiągnięcia naukowe trafiały pod strzechy a w szczególności na pola.

W dalszej części konferencję prowadził Rektor  prof. dr hab. Grzegorz Skrzypczak, który życzył udanych i owocnych obrad.
Na wstępie dr Józef Kania z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie przedstawił różne formy doradztwa, a także różne systemy doradztwa jakie funkcjonują na świecie. Przedstawił zalety i wady doradztwa prywatnego i publicznego. Określił cele jakie należy stawiać przed doradztwem rolniczym, a mianowicie: osiągnięcie bezpieczeństwa żywności, wzrost dochodów rolniczych, wzmocnienie siły rynkowej poprzez organizowanie się rolników w grupy producenckie.
Jak podkreślił pan dr J. Kania, należy też zwrócić uwagę na rolę kobiet w gospodarstwie wiejskim bo to one w wielu przypadkach są „motorem napędowym” zmian na wsi.
Dalej w swym wywodzie J. Kania powiedział, że nie ma jednej optymalnej drogi restrukturyzacji doradztwa. Potrzeby odbiorców doradztwa są różne.
W pełni skomercjalizowane doradztwo nie będzie spełniało wszystkich potrzeb i wymogów stawianych przez odbiorców,  jak i doradztwo całkowicie państwowe.
Nie ma jednej recepty na jeden dobry system doradztwa, świadczy o tym różnorodność świadczonych usług jak i tworzonych pod potrzeby systemów doradczych, chociażby w Holandii, Danii, Niemczech. Funkcjonują tam różne modele doradztwa i nie są one jednolite. W żadnym kraju nie ma tylko jednego modelu doradztwa. Rynek tych usług jest podzielony.

Dyrektor WODR  Marek Lorych omówił istniejący stan doradztwa w Wielkopolsce, strukturę organizacyjną, zadania i budżet wielkopolskiego ośrodka.

Michał Wróblewski Wiceprezes WIR z kolei wskazał na potrzeby doradcze jakie występują na wielkopolskiej wsi. Inne są oczekiwania dużych wyspecjalizowanych gospodarstw a inne tych małych, których parytet dochodów się zmienił tzw. „dwuzawodowców” .  Nie jest możliwe aby ten sam doradca mógł dobrze nakierować obie grupy gospodarstw. Uwarunkowane jest to zupełnie innymi potrzebami i oczekiwaniami odbiorców tej usługi. Właściciel wyspecjalizowanego  dobrze prosperującego gospodarstwa oczekuje wysokospecjalistycznego, niezależnego i obiektywnego  doradztwa technologicznego i jest skłonny za nie zapłacić,  posiada zazwyczaj własne służby finansowo prawne, ale też wymaga wysokiej klasy specjalistów. Natomiast tzw. rolnik małorolny „dwuzawodowiec” nie ma możliwości finansowych na pokrycie kosztów doradztwa, ale też jego potrzeby są inne. Taki rolnik potrzebuje raczej informacji, szkoleń, doraźnej pomocy w wypełnieniu potrzebnych dokumentów w aplikowaniu o środki  unijne. Rolą doradztwa w takich gospodarstwach jest raczej wskazywanie na możliwości dywersyfikacji dochodów, możliwości zwiększania dochodów po przez sprzedaż produktów bardziej przetworzonych, znajdowanie tak zwanych nisz rynkowych.
Jeszcze inne potrzeby i wyzwania stawiają przed doradztwem tzw. obszary wiejskie, czyli tereny wiejskie zamieszkałe nie tylko przez rolników, ale osoby zajmujące się czymś innym niż rolnictwo, a zainteresowanych rozwojem tych terenów. Dla tej grupy osób jest potrzebna szybka rzetelna oraz łatwo dostępna informacja.
 Inna sprawa jest struktura osób zatrudnionych w WODR. W miejsce osób odchodzących na emeryturę powinno się zatrudnić ludzi młodych, dynamicznych, posiadających nowoczesną wiedzę. Jeśli Ośrodek Doradztwa nie  podejmie takich kroków to przegra z doradztwem komercyjnym.
Kolejną sprawą jaką podniósł Wiceprezes WIR była sprawa kontroli jakości usług doradczych,  ich certyfikacji. Odpowiedzialność za stan i jakość doradztwa. spada na barki samorządu województwa.

W dalszej części spotkania bardzo ciekawą propozycję przestawił Zbigniew Ajchler radny sejmiku wojewódzkiego i członek komisji rolnictwa sejmiku. Zaproponował on utworzenie  z najlepszych gospodarstw wielkopolskich  tzw. gospodarstw licencyjnych, które mogłyby szkolić wysokiej klasy specjalistów – doradców technologicznych. Oczywiście po spełnieniu pewnych kryteriów lokalowych, sanitarnych itd.

Ta propozycja znalazła uznanie pana M. Lorycha Dyrektora WODR, który zauważył, że takie specjalistyczne gospodarstwa mogłyby być finansowane przez Wielkopolski Urząd Marszałkowski. Jak powiedział Dyrektor M. Lorych finansując te gospodarstwa można by wykorzystać pewne przepisy, które w sposób bezpośrednie nie pozwalają na dofinansowanie doradztwa, a takie rozwiązanie uniemożliwiłoby samorządowi województwa dofinansowanie doradztwa.

Marszałek A. Błochowiak włączając się do dyskusji stwierdził, iż nastąpiła silna polaryzacja stanowisk wypowiadających się. Są głosy, że doradztwo jest w ogóle niepotrzebne, pokazywanie najlepszych gospodarstw to też metoda doradztwa, a stwierdzenie, ze doradca omija gospodarstwa jest nieprawdziwe, bo gdyby rzeczywiście zaszła potrzeba zasięgnięcia porady to rolnik sam znalazłby doradcę.

Podsumowując można stwierdzić, że budując wielkopolski model doradztwa należy określić kto na być jego beneficjatem, jakie cele ma osiągnąć i w jaki sposób ma być finansowany.

W czasie spotkania wypłynęły następujące wnioski
W świetle wymogów, jakie stawia polskiemu rolnictwu członkowstwo w strukturach Unii Europejskiej, utrzymywanie państwowego doradztwa rolniczego jest niezbędne.
Najpilniejszą sprawą jest nowelizacja ustawy z dnia 22 października 2004 r. o jednostkach doradztwa rolniczego w zakresie finansowania doradztwa. Należy do niej wprowadzić takie zapisy, które umożliwią finansowanie określonych obszarów działania doradztwa przez Samorząd Wojewódzki, czy też z funduszy UE.
Konieczne jest wypracowanie długofalowej koncepcji funkcjonowania doradztwa rolniczego w oparciu o trwałe i realne finansowanie z budżetu państwa.
Wskazana byłaby reorganizacja struktury ośrodków doradztwa rolniczego w zakresie dostosowania liczby etatów doradców w gminach i powiatach do zapotrzebowania na usługi doradcze w danym rejonie.
Nie powinno się przeprowadzać redukcji kadry doradczej, gdyż wpłynie to na zmniejszenie liczby realizowanych zadań.
Doradztwo, aby spełniało swoją rolę należycie powinno posiadać wysokiej klasy fachowców. Wyszkolenie takich osób wymaga sporych nakładów finansowych, a środków jak zazwyczaj brak.
Niezbędne jest ustanowienie odpowiedniego systemu kontroli jakości usług, świadczonych przez prywatne firmy doradcze.