Wiadomość

Emerytury w ramach Unii Europejskiej uregulowano w następujących aktach prawnych:
- Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 roku w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób pracujących na własny rachunek i członków ich rodzin, przemieszczających się w granicach Wspólnoty (Dz. Urz. WE L 149 z 05.07.1971 r., ze zm.)

- Rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 roku w sprawie wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 dotyczącego stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób pracujących na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się w obrębie Wspólnoty (Dz. Urz. WE L Nr 74 z 27.031972 r., ze zm.),

- Rozporządzenie Rady (WE) Nr 859/2003 z dnia 14 maja 2003 r. rozszerzające przepisy rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 i rozporządzenia (EWG) nr 574/72 na obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi przepisami wyłącznie ze względu na ich obywatelstwo (Dz. Urz. WE L 124 z 20.05.2003 r., z późn. zm.).

Przepisy tych rozporządzeń opierają się na następujących zasadach:
- Zasada niedyskryminacji: osoby mieszkające na terytorium danego państwa członkowskiego Unii Europejskiej (EOG, Szwajcarii), podlegają obowiązkom i korzystają z praw wynikających z przepisów tego państwa członkowskiego, na takich samych warunkach, jak jego obywatele. Zasada ta nie jest stosowana jedynie w przypadkach określonych bezpośrednio postanowieniami rozporządzenia 1408/71.
- Zasada stosowania jednego ustawodawstwa: osoby, których dotyczy rozporządzenie 1408/71, niezależnie od liczby państw, w których prowadzą działalność zarobkową, podlegają ubezpieczeniu i opłacają składki wyłącznie w jednym państwie, zwanym państwem właściwym - według zasad określonych w ustawodawstwie tego państwa. Zasada ta pozwala zapobiegać sytuacjom, w których osoba zatrudniona w więcej niż jednym państwie unijnym byłaby jednocześnie ubezpieczona w kilku państwach, bądź nie byłaby objęta ubezpieczeniem w żadnym z nich, co stawiałoby ją w sytuacji gorszej, albo lepszej od osób stale i nieprzerwanie pracujących tylko w jednym państwie.
- Zasada zachowania praw nabytych (eksportowalności świadczeń): pozwala na otrzymywanie świadczeń z tytułu emerytur, inwalidztwa, rodzinnych, rent z tytułu wypadku przy pracy lub chorób zawodowych nabytych w jednym państwie członkowskim, nawet podczas zamieszkiwania przez osobę uprawnioną w innym państwie członkowskim.
- Zasada sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia, zamieszkania: pozwala, przy ustalaniu prawa do świadczeń, na wzięcie pod uwagę wszystkich okresów ubezpieczenia/zatrudnienia przebytych w jakimkolwiek kraju Wspólnoty.

Osoba podlegająca ubezpieczeniu społecznemu rolników w Polsce (rolnik, jego małżonek lub domownik), która podejmie zatrudnienie na terytorium innego państwa członkowskiego o charakterze stałym lub na okres dłuższy niż 12 miesięcy, na podstawie umowy zawartej z pracodawcą zagranicznym, podlega ubezpieczeniu według przepisów państwa, w którym wykonuje pracę najemną. Przepis ten stosuje się do pracy o charakterze sezonowym. osoby prowadzące w Polsce działalność rolniczą, podejmujące pracę o charakterze sezonowym, na terenie innego państwa członkowskiego, dalej podlegać będą polskiemu ustawodawstwu z zakresu zabezpieczenia społecznego (o ile jednak, ubezpieczeniu społecznemu rolników w Polsce podlegają z mocy ustawy, czyli obowiązkowo).Polski rolnik zatem, podejmujący pracę o charakterze sezonowym, podlegał będzie ubezpieczeniu w ZUS, z tytułu zatrudnienia, które ma miejsce poza granicami kraju. Ubezpieczenie społeczne rolników ustanie wówczas na okres zatrudnienia.

W przypadku rolnika (domownika), który w Polsce prowadzi gospodarstwo rolne, a jednocześnie na terytorium innego państwa członkowskiego wykonuje pracę na własny rachunek, zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego nastąpi do systemu tego państwa, w którym zamieszkuje ta osoba. Prawo tego państwa z zakresu zabezpieczenia społecznego, będzie obowiązywać również w drugim państwie.Jeśli osoba ta podejmuje inną działalność na własny rachunek dalej podlegał będzie polskiemu ustawodawstwu z zakresu zabezpieczenia społecznego.

Inaczej wygląda sytuacja, kiedy rolnik, podejmując prowadzenie działalności na własny rachunek wyłącznie na terenie innego państwa członkowskiego, zaprzestaje pracy w swoim gospodarstwie rolnym w Polsce. Stosuje się wówczas tzw. zasadę miejsca pracy, czyli przepisy ubezpieczeniowe tego państwa, w którym wykonywana jest praca. Właściwym wówczas będzie ustawodawstwo obce.
Wyjeżdżając do kraju unijnego w celach zarobkowych należy powiadomić właściwą miejscowo jednostkę KRUS, która przeprowadzi postępowanie mające na celu wyjaśnienie w jakich okresach osoba zainteresowana spełnia warunki do pozostawania w polskim ubezpieczeniu społecznym rolników i w ubezpieczeniu zdrowotnym.

Przepisy powyższych rozporządzeń obejmują również rolników i pracujących w ich gospodarstwach rolnych domowników, którzy są (byli) ubezpieczeni w KRUS i posiadają okresy ubezpieczenia w innych państwach Wspólnoty.
W razie gdy obywatel jednego z państw członkowskich w ciągu lat swojej aktywności zawodowej będzie pracować i opłacać składki w więcej niż jednym państwie Wspólnoty, przepisy rozporządzeń unijnych gwarantują mu możliwość otrzymania świadczeń emerytalno-rentowych w każdym państwie, w którym był ubezpieczony co najmniej 12 miesięcy. Okres ubezpieczenia w innym państwie członkowskim traktowany jest tak, jakby był przebyty w Polsce.KRUS, ustalając prawo do emerytury (renty), przyjmie wszystkie okresy, które dane państwo członkowskie traktuje jako okresy ubezpieczenia, nawet jeżeli polskie przepisy stanowią inaczej.
Zgodnie z unijnymi przepisami, istnieje możliwość przekazywania emerytury/renty do innego kraju UE lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Świadczenia emerytalno-rentowe nie mogą być zmniejszane, zmieniane czy zawieszane tylko z tego powodu, że emeryt lub rencista mieszka na terytorium innego państwa członkowskiego niż to, w którym znajduje się instytucja zobowiązana do wypłaty świadczenia.

WNIOSKI O EMERYTURĘ
Wniosek powinien być złożony do instytucji miejsca zamieszkania  na zasadach określonych w wewnętrznym ustawodawstwie, jakie stosuje ta instytucja. Nie zawsze wnioskodawca posiada okresy ubezpieczenia w państwie zamieszkania, a więc wniosek może również złożyć do instytucji państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu ostatnio podlegał. W takiej sytuacji wniosek składany jest na zasadach określonych przez ustawodawstwo tego państwa i na formularzu obowiązującym w tym państwie.
Wnioskodawca zamieszkały w Polsce, posiadający okresy ubezpieczenia za granicą i w Polsce, który ubiega się o przyznanie emerytury rolniczej, powinien złożyć wniosek o to świadczenie na obowiązującym formularzu KRUS SR-20 wraz z dołączonym formularzem unijnym E-207.
Jeżeli wnioskodawca mieszka w Polsce, ale ubiega się o prawo do emerytury za okresy przebyte wyłącznie za granicą, wówczas wniosek może zgłosić do: 
- polskiej instytucji miejsca zamieszkania, która przekaże wniosek właściwej instytucji zagranicznej, wskazując datę złożenia wniosku w Polsce,
- bezpośrednio do instytucji właściwej państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo miało ostatnio zastosowanie.
Wnioskodawca nie zamieszkujący w Polsce, który posiada łączone okresy ubezpieczenia (w Polsce i za granicą), powinien złożyć wniosek o emeryturę do zagranicznej instytucji miejsca zamieszkania lub do instytucji właściwej państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu ostatnio podlegał, jeżeli ustawodawstwo miejsca instytucji zamieszkania nie miało do niego zastosowania.Wniosek osoby zamieszkałej za granicą sporządzany jest na formularzu przewidzianym przez ustawodawstwo zagranicznej instytucji miejsca zamieszkania.
Złożenie wniosku o przyznanie emerytury w instytucji jednego z państw członkowskich powoduje konieczność jednoczesnego ustalenia emerytur we wszystkich państwach członkowskich, w których wnioskodawca posiadał okresy ubezpieczenia. Data złożenia wniosku w instytucji jednego z państw członkowskich jest zatem datą, którą przyjmują wszystkie instytucje właściwe rozpatrujące prawo do emerytury.