Stwierdzenie D. Lasoka, iż „logika wspólnego rynku i Unii Europejskiej, opartej na integracji gospodarczej, wymaga wspólnej polityki monetarnej” jest bezwzględnie słuszne. Uświadomiono to sobie już przed wieloma laty i w tym właśnie kierunku zmierzały przedsięwzięcia podejmowane od samego niemal początku procesu integracji europejskiej. Już w 1958 roku utworzono Komitet Monetarny, którego zadaniem było „wspieranie koordynacji polityk państw członkowskich w dziedzinie pieniężnej, w zakresie koniecznym dla funkcjonowania wspólnego rynku”.
W kolejnych latach przedsięwzięcie to starano się skonkretyzować przez powołanie Komitetu Gubernatorów Banków Centralnych i utworzenie Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej. Coraz wyraźniejsze staje się wówczas przekonanie, wyrażone expressis verbis w tzw. raporcie Wernera z 1970 roku, iż niezbędnym warunkiem tworzenia unii monetarnej jest zarazem pełna wymienialność walut państw członkowskich, likwidacja płynnych kursów walut i określenie stałego parytetu walut. Sugestie te zostały przyjęte przez Radę, która uchwałą z 22 marca 1971 roku, przyjęła, iż począwszy od 1 lipca 1972 roku wahania między walutami państw członkowskich nie będą przekraczały marginesu +/-2,25 % ich kursu w stosunku do dolara jako waluty bazowej. Ponieważ jednak początek lat siedemdziesiątych był w światowej gospodarce okresem niestabilności finansowej, szybko okazało się, że utrzymanie się w wyznaczonym „tunelu” było bardzo trudne. Ze współpracy wycofała sie Wielka Brytania, a wkrótce Francja, Szwecja i Włochy. Dopiero pod koniec dekady współpracę walutową określono w bardziej konkretny sposób. W 1979 roku, w wyniku niemiecko-francuskiej inicjatywy, model „węża w tunelu” został przekształcony w Europejski System Walutowy, którego podstawowymi elementami składowymi były: Europejska Jednostka Walutowa (European Currency Unit - ECU ), mechanizm kursowy (Exchange Rate Mechanism - ERM) oraz system wzajemnych kredytów między bankami centralnymi.
W ramach nowego "węża" zaprzestano ustalania kursów wobec dolara, powiązano natomiast kursy walut państw członkowskich pomiędzy sobą i z ECU. Ustalono dość wąski przedział wahań kursowych w granicach +/-2,25% od kursu centralnego, tylko dla niektórych walut zezwolono na przedział +/-6%. Z biegiem czasu, w wężu znalazły się wszystkie waluty państw członkowskich EWG (z wyjątkiem greckiej drachmy), ale jesienią 1992 r. - w warunkach zamieszania na rynkach finansowych - z systemu wycofano brytyjskiego funta i włoskiego lira. Rok później, znacznie poszerzono pasmo wahań kursowych do +/-15%. W celu obrony własnej waluty przed zmianą kursu przekraczającą dozwolony przedział, państwa członkowskie były zobowiązane do interwencji na rynku, a przypadku wystąpienia poważnych trudności finansowych - mogły ubiegać się o pomoc kredytową z Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej. Utworzona w ramach Europejskiego Systemu Walutowego europejska jednostka walutowa ECU była sztuczną walutą, spełniającą w stopniu ograniczonym funkcje pieniądza na międzynarodowym rynku towarowym i finansowym. W zamyśle, miała ona stanowić łącznik pomiędzy Europejskim Systemem Walutowym a przyszłą Unią Gospodarczą Walutową z prawdziwym, wspólnym pieniądzem.
Europejski System Walutowy (niepełna unia walutowa) nie zapewnił osiągnięcia celu, jakim było stworzenie stabilnego obszaru walutowego. Względy polityczne, dążenie do zacieśnienia integracji, a przede wszystkim decyzja podjęta na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego o zakończeniu budowy jednolitego rynku wewnętrznego stały się silnym bodźcem do przyśpieszenia integracji walutowej. Aby zapewnić efektywne funkcjonowanie tego rynku zaistniała konieczność odpowiednich dostosowań także w sferze pieniężnej. Pozytywne skutki realizacji rynku wewnętrznego mogły ujawnić się dopiero po wprowadzeniu stałych kursów wymiany walut lub wspólnej waluty. Niezbędne stało się więc prowadzenie intensywnej współpracy w zakresie polityki walutowej. Rozwiązaniem miała stać się Unia Gospodarcza i Walutowa.
Szefowie państw i rządów zebrani w 1988 r. w Hanowerze powołali Komitet, którego zadaniem było zaproponowanie konkretnych działań i etapów dochodzenia do UGiW. Komitet Delors’a (od nazwiska przewodniczącego Komisji Europejskiej), złożony z gubernatorów banków centralnych krajów Wspólnoty oraz niezależnych ekspertów, opracował raport, zawierający propozycje dotyczące integracji gospodarczej i walutowej. Raport Delors’a, opublikowany w 1989 r., uzasadniał potrzebę realizacji UGiW, określał jej warunki wstępne oraz propozycje etapów tworzenia Unii. UGiW miała być końcowym rezultatem integracji gospodarczej i stanowić dwie integralne części:
Unia Gospodarcza - obszar gospodarczy, na którym zapewnione są:
Unia Walutowa - obszar walutowy, na którym zapewnione są:
Raport Delors’a przewidywał trzy etapy utworzenia UGiW. W pierwszym etapie kraje Wspólnot Europejskich miały zapewnić pełną swobodę przepływu kapitału, a także ulepszyć mechanizm funkcjonowania ESW i zacieśnić współpracę pomiędzy narodowymi bankami centralnymi. Etap ten miało zakończyć ustalenie działań, które będą realizowane w kolejnych dwóch etapach oraz wynegocjowanie traktatu zawierającego poprawki do Traktatu Rzymskiego. Utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej (Economic and Monetary Union - EMU) oraz przyjęcie wspólnego pieniądza, euro, ukoronowało przebieg dotychczasowych procesów integracyjnych w Europie.
Budowa EMU zakończyła się 1 stycznia 2002 r., kiedy euro stało się jedyną walutą obowiązującą na terenie strefy euro, obejmującej dwanaście państw: Austrię, Belgię, Finlandię, Francję, Hiszpanię, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Niemcy, Portugalię, Włochy i od 1 stycznia 2001 r. Grecję. W strefie euro żyje dziś ponad 300 mln ludzi, którzy wytwarzają ponad 18 proc. światowego produktu i generują 20 proc. światowego eksportu. Unię Gospodarczą i Walutową uważa się za czynnik, który przesądzi o właściwym funkcjonowaniu jednolitego rynku europejskiego. Traktat z Maastricht i Traktat Rzymski nie opisują Unii Gospodarczo-Walutowej jako celu samego w sobie, ale jako „wkład w postęp gospodarczy i społeczny” oraz „stabilność cen”. Podstawowym założeniem jest tu fakt, że efektywność i tym samym korzyści z Jednolitego Rynku można zwiększyć do maksimum tylko jeżeli konsumenci, producenci, handlowcy i inwestorzy nie będą ponosić ryzyka związanego z wymianą walut. Istnienie wspólnego pieniądza eliminuje wpływ kursów wymiany walut krajowych na rozwój handlu i przepływy kapitału. Rynek staje się zatem bardziej przejrzysty, a ceny łatwiej porównywalne, co powinno korzystnie oddziaływać na alokację czynników produkcji. Wymagana w EMU dbałość Europejskiego Banku Centralnego o stabilność cen powinna umożliwić, na dłuższą metę, utrzymywanie niskiego oprocentowania. W ostatecznym wyniku, oczekuje się korzystnego wpływu EMU na tempo rozwoju gospodarczego krajów członkowskich, wzrost poziomu dobrobytu społeczeństw i wzrost zatrudnienia. Unia Europejska należy do światowych potęg handlowych, toteż jej wspólna waluta - euro - powinna z biegiem czasu stać się jedną z głównych walut transakcyjnych i rezerwowych na świecie. Ułatwi to firmom europejskim działanie w ramach gospodarki globalnej. Europa, wyposażona we wspólny, doceniany na świecie pieniądz, będzie mogła efektywnie współdziałać na rzecz stabilności międzynarodowego systemu finansowego. Rezygnując ze swojego pieniądza i narodowej polityki monetarnej, państwa członkowskie EMU zyskują wspólną, wzmocnioną suwerenność walutową.
Bibliografia:
T. Bainbridge, A Teasdale: Leksykon Unii Europejskie, Kraków, Platan 1998
J. Barcz: Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, Warszawa, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza 2003
Z. Brodecki, M. Derezińska: Prawo Integracji Europejskiej, Wydawn. Praw. Lex, Sopot 1999
L. Ciamaga (i in.): Unia Europejska, Warszawa ,Wydawnictwo Naukowe PWN 1998
W. Głuch: Unia Europejska. Słownik Encyklopedyczny, Wrocław, Wydawnictwo Europa 2003
J. D. Hansen: Ekonomiczne aspekty integracji europejskiej, Kraków, Oficyna Ekonomiczna 2003
J. Justyński: Podstawy prawne polityk gospodarczych Unii Europejskiej, Toruń, Dom Organizatora 2001
W. Nicoll, T.C. Salmon: Zrozumieć Unię Europejską, Warszawa, Książka i Wiedza 2002
J. Sołdaczuk, Z. Kamecki, P. Bożyk: Międzynarodowe stosunki ekonomiczne. Teoria i polityka, Warszawa, PWE 1983
Strony www:
www.cie.gov.pl
www.lomza.pl
www.darr.pl
http://free.ngo.pl/parlament/unia
.png)
Zaloguj przez Facebook
