Środki przedakcesyjne - Program Sapard

Informacja o realizacji Programu

Po ponad dwuletnim okresie przygotowań do wdrożenia w II połowie 2002 r. rozpoczęto wykorzystywanie środków przyznanych Polsce w ramach Programu SAPARD na lata 2000 - 2006. Wdrażanie rozpoczęto od trzech działań: Działania l, Działania 2 i Działania 3, które skrótowo opisano poniżej.

Działanie 1: "Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych"

Celami ogólnymi tego Działania są przede wszystkim poprawa bezpieczeństwa produkcji oraz jakości żywności, a także wzmocnienie grup producentów rolnych i ich związków.

W ramach Działania l wyróżniamy następujące schematy:

Schemat 1.1. - Wsparcie restrukturyzacji przetwórstwa i poprawy marketingu artykułów pochodzenia zwierzęcego

W ramach tego Schematu zakresem pomocy finansowej objęte mogą być inwestycje związane m. in. z modernizacją budynków zakładów przetwórczych oraz jej wyposażeniem zgodnie ze standardami UE, modernizacją bądź wymianą linii produkcyjnych, a także inwestycje prowadzące do obniżenia szkodliwości emitowanych ścieków, gazów czy pyłów w procesie produkcyjnym.

Beneficjentami w ramach Schematu 1.1. mogą być przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność w zakresie przetwórstwa mleka, ryb, uboju, rozbioru oraz przetwórstwa mięsa. Pomoc finansową mogą również uzyskać grupy producentów rolnych lub ich związki, jeśli są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy - Prawo działalności gospodarczej.

Maksymalny poziom pomocy w ramach tego Schematu może sięgać do 50% kosztów kwalifikowanych. Wysokość pomocy finansowej przyznanej w okresie trwania programu jednemu zakładowi nie może łącznie przekroczyć 6 000 000 PLN.

Schemat 1.2. - Wsparcie restrukturyzacji przetwórstwa i poprawy marketingu owoców i warzyw

W ramach tego Schematu zakresem pomocy finansowej objęte mogą być inwestycje związane m. in. z modernizacją budynków zakładów przetwórczych oraz jej wyposażeniem zgodnie ze standardami UE, modernizacją bądź wymianą linii produkcyjnych, a także inwestycje prowadzące do obniżenia szkodliwości emitowanych ścieków, gazów czy pyłów w procesie produkcyjnym.

Beneficjentami w ramach tego Schematu mogą być przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie przetwórstwa owoców i warzyw. Pomoc mogą także uzyskać grupy producentów owoców i warzyw lub ich związki, jeśli są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy - Prawo działalności gospodarczej.

Maksymalny poziom pomocy w ramach Schematu 1.2. może sięgać do 40% zakwalifikowanych kosztów, jednak nie więcej niż l 100 000 PLN na jeden zakład w okresie trwania programu.

Wnioski o dofinansowanie inwestycji w ramach Działania l programu SAPARD przyjmowane są przez oddziały regionalne Agencji SAPARD dla dokonania ich oceny pod względem formalnym i ekonomicznym. Ocena projektów pod względem ekonomicznym dokonywana jest w centrali Agencji SAPARD.

Zatwierdzanie projektów dokonywane będzie w oparciu o ich ranking rekomendowany przez Krajowy Komitet Sterujący. Ranking projektów zostanie wykonany w oparciu o zdefiniowane kryteria oceny.

Działanie 2: "Inwestycje w gospodarstwach rolnych"

Celami ogólnymi tego Działania są przede wszystkim poprawa jakości produkcji rolniczej poprzez udoskonalenie wyposażenia technicznego gospodarstw oraz restrukturyzacja i różnicowanie produkcji rolniczej jako warunek poprawy efektywności gospodarstw, a także dostosowania produkcji do potrzeb rynku. O pomoc finansową z Działania 2 mogą ubiegać się osoby w wieku poniżej 50 lat.

Rolnik ubiegający się o pomoc finansową w Działaniu 2 zobowiązany jest do przygotowania i przedstawienia do oceny planu przedsięwzięcia zawierającego m. in. opis sytuacji wyjściowej gospodarstwa, zamierzonych inwestycji, ich stan docelowy oraz analizę finansową.

Na podstawie analizy projektu dokonywana jest - w oparciu o zestandaryzowane kryteria - ocena wykonalności planu oraz jego zgodności z założeniami programu SAPARD. Przedmiotem analizy jest w szczególności: ocena przyjętych założeń techniczno - technologicznych oraz ekonomicznych.

Pomoc może być przyznana tylko gospodarstwom żywotnym tj. takim, które z racji obecnego potencjału ekonomicznego mogą podjąć inwestycję o zakresie pozwalającym na osiągnięcie standardów jakościowych, higieny, warunków utrzymania zwierząt i ochrony środowiska na poziomie wymogów UE i dzięki temu kontynuować rentowną działalność rolniczą w skali zgodnej z posiadanymi zasobami ziemi oraz potrzebami rynku.

Do realizacji przyjmowane są projekty zgodne co do zakresu z założeniami niniejszego programu oraz zaakceptowane przez odpowiednie służby nadzoru budowlanego i weterynaryjnego (w przypadku planowanego korzystania z kredytu bankowego -posiadające promesę kredytowania).

Decyzja o przyznaniu rolnikowi prawa do pomocy finansowej SAPARD podejmowana jest po weryfikacji formalnej, technicznej oraz ekonomicznej planu przedsięwzięcia - w miarę dostępnych środków i na zasadzie kolejności zgłoszeń (według daty złożenia kompletnego wniosku).

Służby Agencji SAPARD wraz z odpowiednimi służbami państwowymi np. nadzoru budowlanego i inspekcji weterynaryjnej są odpowiedzialne za przeprowadzenie kontroli realizacji inwestycji.

W ramach Działania 2 wyróżniamy następujące, szczegółowe schematy pomocy:

Schemat 2.1 - Restrukturyzacja produkcji mleka

Pomoc udzielana beneficjentom będzie polegała na częściowym refinansowaniu kosztów inwestycyjnych inwestycyjnych modernizacji gospodarstw rolnych specjalizujących się w produkcji mleka. Dotowaniu będą podlegać inwestycje związane z budową, rozbudowaną oraz modernizacją obór wraz z wyposażeniem i infrastrukturą, zakupem i instalacją wyposażenia technologicznego, a także zakupem stada podstawowego zwierząt hodowlanych.

Beneficjentem w ramach Schematu 2.1. może być rolnik tj. osoba fizyczna prowadząca na własny rachunek działalność rolniczą jako posiadacz (samoistny czyli właściciel albo zależny - dzierżawca) gospodarstwa rolnego, podlegający ubezpieczeniu społecznemu na podstawie Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Wysokość pomocy finansowej w ramach tego Schematu wynosi 50% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, lecz nie więcej niż 85 000 PLN lub - w przypadku, gdy elementem inwestycji jest budowa urządzeń do przechowywania gnojowicy - 110 000 PLN na jednego beneficjenta.

Schemat 2.2. - Modernizacja gospodarstw specjalizujących się w produkcji zwierząt rzeźnych

W ramach tego Schematu wyróżniamy następujące komponenty:

Komponent 2.2.1.- Modernizacja gospodarstw specjalizujących się w produkcji bydła mięsnego;
Komponent 2.2.2. - Odbudowa produkcji owczarskiej;
Komponent 2.2.3. - Modernizacja produkcji trzody chlewnej i drobiu.

Beneficjentem w każdym wymienionym komponencie może być rolnik tj. osoba fizyczna prowadząca na własny rachunek działalność rolniczą jako posiadacz (samoistny czyli właściciel albo zależny - dzierżawca) gospodarstwa rolnego, podlegający ubezpieczeniu społecznemu na podstawie Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Zmienia się natomiast poziom pomocy w ramach poszczególnych komponentów.

W ramach Komponentu 2.2.1. poziom pomocy wynosi 50% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, lecz nie więcej niż 50 000 PLN - w przypadku gdy elementem inwestycji jest budowa urządzeń do składowania gnojowicy - 70 000 PLN na jednego beneficjenta.

W ramach Komponentu 2.2.2. wysokość pomocy finansowej wynosi 50% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, lecz nie więcej niż 50 000 PLN na jednego beneficjenta.

W ramach Komponentu 2.2.3. pomoc finansowa wynosi 50% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, lecz nie więcej niż 65 000 PLN na jednego beneficjenta, dla inwestycji w sektorze trzody chlewnej oraz 50 000 PLN na jednego beneficjenta dla inwestycji w sektorze drobiu.

Schemat 2.3. - Zwiększenie różnorodności produkcji gospodarstw rolnych

W ramach tego schematu zakresem pomocy finansowej może być objęta inwestycja związana m. in. z budową bądź modernizacją budynków gospodarczych wraz z wyposażeniem i infrastrukturą, zakupem maszyn, urządzeń oraz wyposażenia do produkcji rolnej.

Pomoc finansową w ramach Schematu 2.3. może otrzymać rolnik tj. osoba fizyczna, która prowadzi na własny rachunek działalność rolniczą jako posiadacz (samoistny czyli właściciel albo zależny - dzierżawca) gospodarstwa rolnego, podlegający ubezpieczeniu społecznemu na podstawie Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. O pomoc finansową mogą ubiegać się osoby w wieku poniżej 50 lat.

Wysokość pomocy finansowej w ramach tego Schematu wynosi 50% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, lecz nie więcej niż 50 000 PLN na jednego beneficjenta.

Działanie 3: "Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich"

W ramach tego Działania najważniejszymi celami ogólnymi są przede wszystkim zwiększenie atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów lokalnych i zewnętrznych, a także zapewnienie mieszkańcom wsi odpowiedniego standardu życia.

W ramach Działania 3 wyróżniamy następujące schematy:

Schemat 3.1. - Zaopatrzenie gospodarstw wiejskich w wodę wraz z uzdatnianiem;

Schemat 3.2. - Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków komunalnych;

Schemat 3.3 - Gospodarka odpadami stałymi;

Schemat 3.4. - Drogi gminne i powiatowe na obszarach wiejskich;

Schemat 3.5. - Zaopatrzenie w energię.

Beneficjentami pomocy w ramach Schematu 3.1., 3.2.,3.3.,3.5. mogą być gminy oraz związki gminne, natomiast w ramach Schematu 3.4. beneficjentem mogą być powiaty i gminy.

Górna wysokość pomocy finansowej dla gmin dla Schematu 3.1. wynosi 840 000 PLN na inwestycję, natomiast dla związków miedzygminnycn oblicza się mnożąc liczbę gmin związku uczestniczących w realizowanej inwestycji przez 840 000 PLN na inwestycję.

W ramach Schematu 3.2. górny pułap pomocy finansowej dla gmin wynosi l 700 000 PLN na inwestycję, natomiast dla związków międzygminnych oblicza się mnożąc liczbę gmin związku uczestniczących w realizo-

wanej inwestycji przez l 700 000 PLN na inwestycję.

Górna wysokość pomocy finansowej dla gmin dla Schematu 3.3. wynosi l 300 000 PLN na inwestycję, natomiast dla związków międzygminnych oblicza się mnożąc liczbę gmin związku uczestniczących w realizowanej inwestycji przez l 300 000 PLN na inwestycję.

W ramach Schematu 3.4. górna wysokość pomocy finansowej dla gmin i powiatów wynosi 630 000 PLN na inwestycję.

W ramach Schematu 3.5. górny pułap pomocy finansowej dla gmin wynosi 420 000 PLN na inwestycję, natomiast dla związków międzygminnych oblicza się mnożąc 420 000 PLN na inwestycję przez liczbę gmin związku uczestniczących w realizowanej inwestycji.

Wniosek o dofinansowanie inwestycji infrastrukturalnej należy złożyć do oddziału regionalnego Agencji SAPARD, który sprawdza poprawność formalną i techniczną wniosków, i dzieli je według schematów (typów inwestycji). Poszczególnym projektom zostaje przypisana ocena punktowa pod kątem wskaźników wspólnych dla wszystkich rodzajów inwestycji, jak i charakterystycznych dla danego schematu.

Po zamknięciu okresu składania i ocenie wniosków, odpowiednie dokumenty przekazywane są do Regionalnego Komitetu Sterującego. Zadaniem Regionalnych Komitetów Sterujących (działających w oparciu o priorytety zdefiniowane w strategii rozwoju województwa) jest przede wszystkim rekomendowanie podziału środków finansowych pomiędzy poszczególne schematy oraz rekomendowanie listy rankingowej inwestycji infrastrukturalnych, w oparciu o ocenę zgodności z priorytetami określonymi w strategii rozwoju województwa.

Działanie 4: "Różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich"

Ogólne cele tego Działania to rozwój pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich oraz tworzenie warunków dla rozwoju turystyki na obszarach wiejskich.

W ramach Działania 4 wyróżniamy następujące Schematy:

Schemat 4.1. - Tworzenie źródeł dodatkowego dochodu w gospodarstwach rolnych

Beneficjentem w ramach Schematu 4.1. może być osoba fizyczna: rolnik lub domownik.

Pomoc finansowa w ramach tego Schematu stanowić będzie do 50% całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu, lecz nie więcej niż 40 000 PLN. Benefi-cjent może otrzymać pomoc w ramach tego działania jeden raz w okresie realizacji programu.

Schemat 4.2. - Tworzenie miejsc pracy na obszarach wiejskich

Beneficjentami w ramach Schematu 4.2 mogą być przedsiębiorcy.

Pomoc finansowa w ramach tego Schematu stanowić będzie do 50% całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu. Pomoc ta może wynosić nie więcej niż 35 000 PLN na jedno utworzone miejsce pracy. Beneficjent może uzyskać pomoc w ramach tego Działania w wysokości nie przekraczającej 210 000 PLN jeden raz w okresie realizacji programu SAPARD.

Schemat 4.3. - Publiczna infrastruktura turystyczna na obszarach wiejskich

Pomoc finansową w ramach Schematu 4.3. może otrzymać gmina, związek miedzygminny lub organizacja pozarządowa.

Pomoc finansowa w ramach Schematu 4.3. stanowić będzie do 50% całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu, lecz nie więcej niż 130 000 PLN. W przypadku związków międzygminnych, górny pułap pomocy finansowej na przedsięwzięcie w ramach tego Schematu oblicza się mnożąc liczbę gmin uczestniczących w przedsięwzięciu przez 130 000 PLN.

Obecnie Działanie 4: Różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich jest przygotowywane do wdrożenia. Wnioski o pomoc finansową w ramach programu SAPARD przyjmowane będą przez Oddziały Regionalne Agencji SAPARD, w terminach przez nią ogłaszanych, dla dokonania ich oceny pod względem formalnym i ekonomiczno-technicznym.

Rozpoczęcie przyjmowania wniosków o pomoc finansową w Działaniu 4 planowane jest w l kwartale 2003 roku.

Działanie 5: "Programy rołno-środo-wiskowe"

Zgodnie z Uchwałą Nr 18 Zespolu-Komi-tetu do Spraw Monitorowania Programu SAPARD z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie przywrócenia realizacji schematu "Pilotażowe programy rolno-środowiskowe" w ramach Działania 5 Programu Operacyjnego SAPARD" kontynuowane będą pilotażowe programy rolno-środowiskowe w celu ich uruchomienia jesienią 2003 roku. Pomoc finansową w Działaniu 5 mogą uzyskać rolnicy.

Działanie 6, 7: "Szkołenia zawodowe", "Pomoc techniczna"

Decyzją Komisji Europejskiej z dnia 2 lipca 2002 roku upoważnia się Polskę do uruchomienia Działania 6 - Szkolenia zawodowe oraz Działania 7 - Pomoc techniczna, dla których, zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej, końcowym beneficjentem, czyli podmiotem odpowiedzialnym za prowadzenie projektu jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Obecnie trwa procedura wyłaniania firm, które będą realizować szkolenia zawodowe dla rolników i projekty w ramach pomocy technicznej.

Stan realizacji Programu SAPARD

W poniższej tabeli zostały przedstawione dane Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na dzień 14 lutego 2003 roku na temat liczby złożonych wniosków w ramach wszystkich Działań Programu SAPARD.

W dniu 18 grudnia 2002 roku odbyło się posiedzenie Zespołu-Komitetu do Spraw Monitorowania Programu SAPARD, podczas którego podjęto między innymi, uchwały w sprawie przyjęcia zmian w Działaniach l, 2, 3, 4 Programu Operacyjnego SAPARD.

Do najważniejszych zmian w Programie Operacyjnym przyjętych przez Komitet Monitorujący należą:

• w Działaniu l
  - wprowadzenie jednolitego poziomu finansowania bez podziału na kategorie inwestycji (sztywny podział na kategorie był istotną barierą w przygotowaniu projektów); jednocześnie poziom pomocy finansowej ustalono na 50% kosztów kwalifikowanych, co dla wielu rodzajów inwestycji oznaczać będzie zwiększenie z 30% lub 40%.
• w Działaniu 2
  - dopuszczenie do Programu SAPARD także rolników ubezpieczonych poza KRUS,
  - podwyższenie górnych limitów produkcji mleka z 350 000 l/rok do 550 000 l/rok i trzody chlewnej z 250 na 600 stanowisk dla tuczników (w cyklu zamkniętym z 25 na 60 stanowisk dla macior) - limity te stanowią jeden z warunków uzyskania pomocy finansowej w Programie SAPARD,
  - podwyższenie limitów pomocy finansowej przeliczonych proporcjonalnie do zwiększenia górnych limitów produkcji:
  - z 85 000 do 130 000 PLN dla gospodarstw specjalizujących się w produkcji mleka,
  - z 110 000 do 170 000 PLN w gospodarstwach specjalizujących się w produkcją mleka, w przypadku inwestycji związanych z budową urządzeń do przechowywania odchodów zwierzęcych,
  - z 65 000 do 150 000 PLN dla inwestycji w sektorze trzody chlewnej.
• w Działaniu 4
  - rozszerzenie kręgu potencjalnych be-neficjentów Programu SAPARD o osoby ubezpieczone poza KRUS.

Zmiany przyjęte przez Komitet Monitorujący powinny znacząco wpłynąć na możliwość skorzystania z Programu SAPARD przez większą grupę rolników oraz zakładów przetwórstwa artykułów rolnych i rybnych. Do ich ostatecznego zatwierdzenia konieczne jest jeszcze uzyskanie akceptacji Komisji Europejskiej, co jest spodziewane w I kwartale 2003 roku.

Podczas posiedzenia Komitetu Monitorującego w dniu 18 grudnia 2002 roku wyjaśniono z przedstawicielami Komisji Europejskiej, że finansowanie zakupu ciągników w Schematach: 2.1 (Restrukturyzacja produkcji mleka) i 2.2. (Modernizacja gospodarstw specjalizujących się w produkcji zwierząt rzeźnych) możliwe będzie po zatwierdzeniu przez Komisję Europejską modyfikacji listy kosztów kwalifikowanych. Wniosek o ujęcie zakupu ciągników na liście kosztów kwalifikowanych schematów 2.1 i 2.2 został wysłany do Komisji Europejskiej w dniu 23 grudnia 2002 roku. Obecnie możliwe jest ujęcie zakupu ciągnika w kosztach kwalifikowanych schematu 2.3. (Zwiększenie różnorodności produkcji gospodarstw rolnych).

Przepływ środków zaplanowano w oparciu o zasadę, iż kolejne roczne umowy obowiązują w okresie n+2. Zmiany mogą nastąpić w przypadku wydłużenia terminu obowiązywania kolejnych umów.