Rolnik to nie tylko producent

Po wejściu do Unii Europejskiej w Polsce będzie realizowany Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich. Budżet tego programu, finansowanego przez Sekcję Gwarancji Europejskiego Funduszu Gwarancji i Orientacji Rolnej, wyniesie w latach 2004–2006 ponad 3,1 mld euro. Z tej sumy 280 mln euro zostanie przeznaczone na działania rolnośrodowiskowe, czyli rozwój wsi z uwzględnieniem ochrony środowiska.

Ministerstwo Rolnictwa podjęło decyzję o uproszczeniu struktury planu rozwoju w stosunku do pierwotnych założeń. Według resortu zmiany były konieczne ze względu na przygotowania służb wdrożeniowych oraz systemu informatycznego, a w konsekwencji sprawnego uruchomienia programu rolnośrodowiskowego w ramach planu rozwoju obszarów wiejskich.

Podejmując decyzję, resort rolnictwa wziął pod uwagę przede wszystkim opóźnienie wdrażania pilotażowego programu rolnośrodowiskowego w ramach programu SAPARD i brak pełnego przygotowania służb doradczych, odpowiedzialnych za przygotowanie rolników do uczestnictwa w programie. Do tej pory przeszkolono 250 doradców, a jak twierdzi resort rolnictwa, potrzeby są co najmniej dwa razy większe.

W celu usprawnienia wdrożenia programu rolnośrodowiskowego przyjęto etapowe wprowadzenie poszczególnych pakietów. Odpowiednio, od roku 2004 (po zatwierdzeniu Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich) realizowane będą następujące pakiety: – rolnictwo zrównoważone – działania polegające na stosowaniu zbilansowanej gospodarki nawozowej i na przestrzeganiu odpowiedniego następstwa roślin; – rolnictwo ekologiczne – polegające na stosowaniu metod rolnictwa ekologicznego w rozumieniu ustawy o rolnictwie ekologicznym; – utrzymanie łąk ekstensywnych – działania wiążące się z przywróceniem lub kontynuacją wykaszania łąk – ochrona gleb i wód – działania polegające na stosowaniu międzyplonów dla zwiększenia udziału pokrycia gleb w okresie jesienno-zimowym i zapobiegania spływom powierzchniowym. 

Zgodnie z założeniami rozwoju zrównoważonego wsi, którego elementem są też programy rolnośrodowiskowe, rolnik jest nie tylko producentem żywności, ale także podejmuje działania na rzecz środowiska, za które jest odpowiednio wynagradzany. Początki programów rolnośrodowiskowych sięgają przełomu lat 80. i 90., kiedy to społeczeństwo europejskie coraz dotkliwiej zaczęło odczuwać skutki ogromnej intensyfikacji rolnictwa, niosącej zarówno negatywne efekty dla środowiska, jak i zdrowotne dla konsumentów. Od tego czasu rola programów rolnośrodowiskowych w wielofunkcyjnym, europejskim modelu rolnictwa wciąż rośnie.

Programy rolnośrodowiskowe
Jest to forma wspierania rozwoju obszarów wiejskich, realizowana przez kraje Unii Europejskiej w ramach wspólnej polityki rolnej. Główne cele programów to: promocja rolnictwa przyjaznego środowisku, ochrona bioróżnorodności i krajobrazu obszarów wiejskich, ochrona zasobów genetycznych rodzimych ras zwierząt i lokalnych odmian roślin oraz podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa wiejskiego.