Polski system wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych nie jest spójny z prawem Unii Europejskiej. Jeżeli przed 1 maja br. polski rząd nie dopełni swoich obowiązków w tym zakresie, wsparcie to będzie ograniczone do minimum. Nietrudno zgadnąć, co to oznacza dla tej grupy społecznej.
Każde państwo przystępujące do Unii Europejskiej ma obowiązek dostosowania swojego prawodawstwa do wymogów Wspólnoty. W przypadku zatrudniania niepełnosprawnych Polaków jest to ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i wydane na jej podstawie akty wykonawcze. Rząd zapewniał, że dwie ostatnie jej nowelizacje: z grudnia 2002 r. i z grudnia 2003 r., były wprowadzone wyłącznie po to, aby dostosować ustawę do przepisów prawa unijnego. Okazało się, że to nieprawda.
W UE stosowane jest mniejsze wsparcie dotyczące zatrudniania osób niepełnosprawnych niż w Polsce. Nie są tam dotowane: opieka medyczna, którą u nas niepełnosprawnym pracownikom muszą zapewnić zakłady pracy chronionej, odsetki od kredytów dla pracodawców z sektora chronionego oraz jednorazowe pożyczki na utrzymanie zagrożonych likwidacją stanowisk pracy osób niepełnosprawnych.
Pracodawcy nie otrzymują też dodatkowego dofinansowania wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, epilepsję oraz osób niewidomych.
Prawo unijne nie wyklucza jednak możliwości stosowania przez dane państwo członkowskie dodatkowych form pomocy. Aby jednak było to możliwe, musi ono przygotować odpowiednie programy w formie rozporządzeń Rady Ministrów. Będą one traktowane jako obowiązujące w dniu wstąpienia i nawet jeżeli Komisja Europejska zgłosi do nich zastrzeżenia, to określi kierunki zmian i czas na ich wprowadzenie.
Tymczasem nasz rząd na kilka dni przed przystąpieniem Polski do UE jeszcze nie przygotował wymaganych aktów prawnych. Jeżeli nie zrobi tego przed 1 maja br., to pracodawcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne pozostaną tylko dwie formy wsparcia: dofinansowanie składek na ubezpieczenie społeczne i dopłaty do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych.
Programy mogą mieć dwojaki charakter: notyfikacyjne (maksymalna wysokość pomocy publicznej na ich realizację otrzymanej w ciągu trzech lat wynosi 15 milionów euro) i tzw. programy de minimis, które nie wymagają notyfikacji, a jedynie powiadomienia Komisji Europejskiej.