W zeszłym tygodniu odbyło się w Sejmie pierwsze czytanie projektu ustawy o referendach ogólnokrajowych, wczoraj omówiono go. Jak poinformował rzecznik rządu Michał Tober – Prezydencki projekt ustawy o referendum zyskał generalną akceptację rządu. Uważamy go za właściwy i za niezwykle potrzebny. Kilka uwag i propozycji uzupełnień przedstawionych zostanie w czasie dalszych prac sejmowych.
Zaproponowany przez prezydenta RP projekt ustawy reguluje zasady przeprowadzania referendum w sprawach dotyczących przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, zmian konstytucji i innych kwestii o szczególnym znaczeniu dla państwa.
W komunikacie CIR, wydanym po środowym posiedzeniu Rady Ministrów, napisano: Rząd uważa, że prezydencka inicjatywa jest kolejnym etapem, prowadzącym do pełnej realizacji instytucji bezpośredniej formy demokracji.
Referendum unijne. Propozycja Aleksandra Kwaśniewskiego dotyczy ewentualnej sytuacji: udziału mniej niż połowy głosujących w referendum w sprawie akcesji do UE. Według projektu, gdyby taka sytuacja zaistniała wynik referendum nie będzie wiążący. Możliwe byłyby wtedy dwa scenariusze. Według jednego: rząd może wycofać umowę z procesu ratyfikacji i przystąpić np. do jej renegocjacji. Wówczas ewentualne, kolejne referendum, dotyczyłoby już nowej umowy. Według drugiego: rząd może nie wycofać umowy z procesu ratyfikacji, wówczas Sejm albo zdecyduje o ponownym referendum, albo o wyrażeniu zgody na jej ratyfikację przez Sejm i Senat – większością dwóch trzecich głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz odpowiednio senatorów.
Referendum w sprawie o szczególnym znaczeniu dla państwa. Referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa ma prawo zarządzić Sejm lub prezydent za zgodą Senatu. Sejm może postanowić o poddaniu referendum określonej sprawy z własnej inicjatywy, a także na wniosek Senatu, rządu lub obywateli. Pod wnioskiem obywatelskim o przeprowadzenie referendum musi się podpisać co najmniej 500 tys. osób. Również w tym wypadku, aby wynik referendum był wiążący musi wziąć w nim udział ponad połowa uprawnionych do głosowania. Sprawy o szczególnym znaczeniu dla państwa, które będą przedmiotem referendum, nie mogą być poddane pod głosowanie przed upływem czterech lat, wyjątek stanowi referendum unijne – tu ograniczenie czasowe nie będzie obowiązywało.
Referendum, zatwierdzające zmiany w konstytucji. Z wnioskiem do marszałka Sejmu o przeprowadzenie takiego referendum może zwrócić się co najmniej jedna piąta ustawowej liczby posłów, Senat lub prezydent. Wówczas marszałek niezwłocznie podejmuje postanowienie w tej sprawie i wyznacza datę referendum. Nie ma tu wymogu ponad 50% frekwencji – wystarcza większość głosujących, bez względu na to, ilu uprawnionych weźmie udział w głosowaniu.