Konferencja prasowa ministra Wojciech Olejniczaka

W dniu 23 kwietnia br. w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi odbyła się konferencja prasowa z udziałem ministra rolnictwa, Wojciecha Olejniczaka i sekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej, Janusza Zemke. Gośćmi konferencji byli również prezesi firm uczestniczących w akcji wysyłki produktów żywnościowych do Iraku.

Na wstępie ministrowie Wojciech Olejniczak oraz Janusz Zemke złożyli na ręce prezesów firm, które wysłały swoje wyroby polskim żołnierzom stacjonującym w Iraku i Afganistanie, najserdeczniejsze podziękowania za tę wspaniałą akcję.

Minister rolnictwa podkreślił w swoim wystąpieniu, że ukończony został podstawowy proces legislacyjny. Sukcesywnie wydawane są rozporządzenia.

Z dużym sukcesem polskie rolnictwo wchodzi do Unii Europejskiej – powiedział minister - większość polskich zakładów jest przygotowana, a te, które nie zdążyły z normami mają przyznane okresy przejściowe od pół roku do trzech lat. Nie bez znaczenia jest też fakt, że dużym uznaniem cieszy się polska żywność wśród konsumentów europejskich, o czym świadczą zwiększające się obroty w handlu zagranicznym.

Minister zapewnił, że polski sektor mleczarski jest w pełni przygotowany na wejście do Unii, a polskie mleko cieszy się popularnością w całej Europie. Mamy szansę stworzyć najlepsze mleczarnie – powiedział minister rolnictwa - wszystko, dzięki doskonałym technologiom, które już funkcjonują w niektórych mleczarniach w Polsce.
Minister potwierdził także informację, że Polska nię będzie objęta klauzulami ochronnymi, co oznacza, że bez przeszkód będziemy mogli eksportować nasze towary na rynki europejskie.

Kończąc swoje wystąpienie minister rolnictwa podziękował dziennikarzom za bardzo dobrą współpracę w najgorętszym okresie ostatniego roku przed uzyskaniem pełnego członkostwa.

Perspektywy polskiego mleczarstwa w Unii Europejskiej.

Przyszłe członkostwo w strukturach Unii Europejskiej jest dla Polski wielką szansą, przyniesie niewątpliwe korzyści, jest jednocześnie wyzwaniem szczególnie dla tych sektorów gospodarki, które czeka wiele zmian w kontekście ich przyszłej organizacji i funkcjonowania w ramach wspólnego rynku unijnego. Jednym z takich sektorów jest sektor mleczarski.
Przyszłość polskiego sektora mleczarskiego w Unii Europejskiej należy rozpatrywać mając na uwadze obecną sytuację rynku mleka i przetworów mlecznych w Polsce, jego mocne i słabe strony, warunki, jakie Polska uzyskała w trakcie negocjacji akcesyjnych oraz organizację sektora mleczarskiego w UE.

Polski sektor mleczarski nadal różni się znacząco od unijnego głównie w zakresie stopnia rozdrobnienia struktury produkcji mleka. Wyniki powszechnego spisu rolnego z 2002r. wskazują, że przeciętne stado krów w Polsce wynosi 3,4 sztuk a gospodarstwa drobne utrzymujące do 9 krów stanowiły w 2002r. w strukturze krajowego pogłowia 63,8% czyli około dziesięciokrotnie więcej niż średnio w Unii Europejskiej. Należy jednak podkreślić, że zmiany w strukturze stad krów mlecznych w ostatnich latach zachodzą stosunkowo intensywnie. Zdecydowanie wzrósł udział w krajowym pogłowiu stad liczących 10 - 29 krów do 26 %, podczas gdy w 1996 r. stanowił zaledwie 7,5%. Zwiększyła się także liczba gospodarstw utrzymujących stada liczące 30-99 krów. Ich udział w krajowym pogłowiu wzrósł z 1,8% do 4,4%. Również w stadach liczących od 10 do 99 sztuk pogłowie krów w okresie od 1996 do 2002 r. zwiększyło się prawie trzykrotnie, a średnie stado w tej grupie zwiększyło się do 16 sztuk. Obecnie udział stad liczących 10 i więcej krów w sprzedaży mleka szacuje się na ponad 45%, podczas gdy w 1996 r. wynosił on około 20%. Oczywiście zmiany w strukturze produkcji mleka i jej koncentracja są zróżnicowane w poszczególnych regionach kraju. Najbardziej intensywne zmiany zachodzą w regionach o najbardziej korzystnych warunkach przyrodniczych tj. w województwie podlaskim, warmińsko-mazurskim, mazowieckim, wielkopolskim i kujawsko-pomorskim.

W celu sprostania konkurencji na przyszłym wspólnym rynku Unii Europejskiej i podniesienia opłacalności produkcji mleka, proces koncentracji i poprawa struktury produkcji mleka powinny zostać utrzymane. Niekorzystna struktura produkcji mleka wpływa, bowiem bezpośrednio na niską efektywność produkcji mleka, poziom dochodów producentów mleka, ekstensywny charakter, niską towarowość i wysoką sezonowość produkcji, co w konsekwencji utrudnia wykorzystanie przez zakłady mleczarskie ich potencjału produkcyjnego. Jednocześnie w gospodarstwach niskotowarowych, nieuzasadnione ekonomicznie lub zupełnie niemożliwe są inwestycje związane z dostosowywaniem standardów strukturalnych gospodarstw i poprawą jakości produkowanego mleka. Należy zaznaczyć, że poprawa standardów jakościowych mleka, pomimo stale rosnącego udziału mleka klasy Ekstra, nadal może być problemem w rozwoju skupu mleka i dostępie przetwórców mleka do udziału w mechanizmach Wspólnej Polityki Rolnej. Według badań Głównego Inspektoratu Weterynarii w 2002r. udział mleka klasy Ekstra wyniósł 70,1 %. W ubiegłym roku udział ten wzrósł do około 80%. Równie ważnym czynnikiem decydującym o możliwościach rozwoju są standardy strukturalne, jakie powinny zostać spełnione przez gospodarstwa produkujące mleko. Sprzedaż mleka wyniosła w 2002r. wyniosła 7 219 mln l, w 2003r. – 7 316 mln l. Szacuje się, że w 2004r. sprzedaż mleka wyniesie 7 668 mln l.

W perspektywie integracji z UE procesy restrukturyzacji sektora mleczarskiego ulegną przyspieszeniu prowadząc do wzrostu koncentracji produkcji i specjalizacji gospodarstw w produkcji mleka. Czynniki, takie jak struktura produkcji, standardy jakościowe produkowanego mleka i warunki jego produkcji oraz stopień dostosowania przetwórstwa mleka w dużym stopniu będą wpływały na możliwości swobodnego i nieograniczonego dostępu do unijnego rynku zbytu a przede wszystkim dostępu w przyszłych strukturach UE do wszystkich instrumentów wspierających rynek mleka i przetworów mlecznych.

Należy podkreślić, że instrumenty te wraz z dopłatami bezpośrednimi dla producentów są dużą szansą dla rozwoju polskiego sektora mleczarskiego i stabilizacji jego sytuacji ekonomicznej. Stosowane na unijnym rynku mleka i przetworów mlecznych zakupy interwencyjne przetworów mlecznych (masło i odtłuszczone mleko w proszku) dopłaty do prywatnego przechowywania przetworów mlecznych, instrumenty stymulujące popyt na przetwory mleczne oraz regulacje handlu zagranicznego przyczynią się przede wszystkim do uregulowania rynku w zakresie stabilności cen mleka i przetworów mlecznych, pod tym względem polski rynek mleka nadal różni się od rynku unijnego. System regulacji rynku mleka w UE znacznie skuteczniej zabezpiecza rynek wewnętrzny przed bezpośrednim wpływem spadku cen na rynku światowym. Jednocześnie wzrost cen zbytu oraz stabilizacja ekonomicznych warunków przetwórstwa mleka pozwoli zakładom mleczarskim na stosowanie wyższych cen skupu mleka, szczególnie za mleko klasy Ekstra.

Rzeczywista skala wykorzystania unijnych mechanizmów wsparcia będzie zależała przede wszystkim od spełnienia przez zakłady mleczarskie unijnych standardów jakościowych. Rekompensatą za konieczność ponoszenia zwiększonych nakładów finansowych na działania dostosowawcze będzie jednak sprostanie rosnącej konkurencji i łatwiejsze funkcjonowanie firm na rynku.

Pełne dostosowanie strukturalne w sektorze mleczarskim i osiągnięcie standardów jakościowych w przetwórstwie, dzięki uzyskanym w trakcie negocjacji okresom przejściowym może nastąpić do dnia 31 grudnia 2006r. ważne jednak jest utrzymanie intensywnego tempa dostosowań i możliwie najszybsze spełnienie wymaganych standardów.
Odzwierciedleniem trwającego procesu restrukturyzacji i modernizacji przetwórstwa mleka, niezbędnego w celu pełnego uczestniczenia polskich podmiotów w mechanizmach Wspólnej Polityki Rolnej, są stale zachodzące zmiany w liczbie zakładów w poszczególnych kategoriach określających stopień dostosowania mleczarni do wymogów UE. W chwili obecnej 204 zakłady znajdują się na liście zakładów, które z dniem akcesji będą spełniać standardy jakościowe wymagane w przetwórstwie mleka.
Oczywiście nadal pozostaje grupa zakładów mleczarskich, dla których konieczny jest dodatkowy okres, aby mogły dostosować swoje warunki produkcji, należy również liczyć się z tym, że w części zakładów inwestycje nie będą ekonomicznie uzasadnione, w związku z czym zakłady te będą musiały zaprzestać działalności lub zmienić jej profil.

Zmiany zachodzące w sektorze mleczarskim wymagają oczywiście znaczących nakładów finansowych, które częściowo są pokrywane z budżetu krajowego. Od 1994 r. realizowany jest program mleczarski, w ramach którego Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa udziela dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych. Zakłady mogą skorzystać z ww. kredytów między innymi w przypadku modernizacji budynków, zakupu maszyn i urządzeń do przetwórstwa mleka, modernizacji instalacji i urządzeń poprawiających gospodarkę energetyczną i ochronę środowiska, zakupu urządzeń do wprowadzania systemów kontroli jakości w produkcji, przetwórstwie i skupie mleka.

W celu wspierania producentów mleka od 2002r. stosowane są również dopłaty do mleka klasy Ekstra w wysokości 7 groszy do litra mleka sprzedanego do podmiotów skupujących.

Zakłady mleczarskie oraz producenci mleka mają możliwość skorzystania z funduszy w ramach programu SAPARD będącego instrumentem przedakcesyjnego wsparcia dla rolnictwa. Biorąc pod uwagę potrzeby polskiego rolnictwa i jego poszczególnych sektorów w okresie przedakcesyjnym, program operacyjny SAPARD dla Polski w dużej mierze uwzględnia potrzeby sektora mleczarskiego i znaczna część środków programu jest przeznaczona właśnie na inwestycje w tym sektorze. Pomoc finansowa udzielana w ramach programu przedsiębiorcom prowadzącym działalność w zakresie przetwórstwa mleka może być wykorzystana na prowadzenie inwestycji dotyczących budowy, remontu i przebudowy zakładów przetwórczych i ich wyposażenia zgodnie ze standardami weterynaryjnymi i sanitarnymi Unii Europejskiej.

Proces restrukturyzacji i modernizacji sektora mleczarskiego, wynikający z potrzeby spełnienia określonych wymagań nie tylko w kontekście akcesji Polski do UE ale również z potrzeby podnoszenia konkurencyjności zakładów na rynku krajowym, nieodłącznie wiąże się z koniecznością prowadzenia inwestycji i podejmowania działań, pozwalających na osiągnięcie wymaganych standardów. Istniejące wsparcie finansowe a także okresy przejściowe na dostosowanie do wymagań UE przyczyniają się do stworzenia odpowiednich warunków do stopniowego i efektywnego prowadzenia przez zakłady mleczarskie takich działań.

Polskie rolnictwo, w tym sektor mleczarski, stając się elementem sektora rolnego państw członkowskich Unii Europejskiej, uzyska dostęp do wielu mechanizmów pomocowych wynikających ze Wspólnej Polityki Rolnej. Zapewni to realną możliwość kompleksowej poprawy sytuacji polskiego sektora mleczarskiego, stabilizację warunków produkcji w tym cen mleka i przetworów mlecznych. W niedługiej przyszłości polskie mleczarstwo ma szansę stać się jednym z najnowocześniejszych w Europie.