Geny na talerzu

Kukurydza, soja, pszenica – takie, jakie znamy, tylko genetycznie ulepszone. W Unii Europejskiej na razie brak zgody na otwarcie europejskiego rynku na import tzw. żywności transgenicznej, ale debata wciąż trwa. Komu opłaca się transgeniczne rolnictwo?

W Stanach Zjednoczonych uprawy modyfikowanych genetycznie roślin zajmują już 40 mln hektarów, w Argentynie - 14 mln, w Kanadzie - 3,5 mln. Jak szacuje ONZ - rynek żywności transgenicznej wart jest ok. 5 mld. dolarów rocznie.

- Przez lata korzyści dla naszych farmerów i całego rolnictwa stają się coraz bardziej widoczne. Rolnicy zwiększają swoje dochody, zwiększają produkcję przy obniżonych kosztach, są też zalety ekologiczne takich upraw. – mówi Wayne Molstad z wydziału rolnictwa Ambasady USA.

Praktycznie trzy czwarte wyprodukowanej w Ameryce soi i ok. 30 proc. kukurydzy jest modyfikowana genetycznie. Rośliny te odporne są na szkodniki, nie potrzebują środków owadobójczych i sztucznych nawozów. Dzięki temu dochód amerykańskich farmerów w 2000 r. zwiększył się w sumie o 1,5 mld dolarów.

Z drugiej strony amerykańskie firmy tracą ok. 300 mln. dolarów rocznie na skutek blokady europejskiego rynku. W Unii - 90 proc. konsumentów obawia się żywności modyfikowanej genetycznie. W Polsce - 60 proc.

Transgeniczną żywność spożywa ok. 300 mln Amerykanów. Nie jest specjalnie oznakowana. Do tej pory nie stwierdzono żadnych ubocznych skutków dla zdrowia i środowiska. A transgeniczne rolnictwo miało swój początek w 1994 roku.

– To za mało czasu, żeby z całą pewnością stwierdzić, że uprawy i spożywanie takich roślin nie wywołują żadnych skutków ubocznych – mówi prof. Katarzyna Niemirowicz – Szczytt z katedry genetyki i biotechnologii roślin SGGW.

W Polsce w ostatnich trzech latach wydano 39 zezwoleń na import produktów transgenicznych - głównie soi i kukurydzy. W sklepach trudno jednak trafić na opakowania z wymaganą etykietą „produkt genetycznie modyfikowany”. Nie mamy też ani jednego hektara takich upraw. Choć pozornie tańsze, wymagają nakładów.

– A kupić można by je było tylko w jednym kraju : w USA – podsumowuje prof. Andrzej Kowalski z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

Polska będzie musiała dostosować się do wymogów unijnych. Ale żywność z domieszką genetyki i tak jest wśród nas. Transgeniczne enzymy z importu wykorzystywane są w produkcji wyrobów cukierniczych, pieczywa, piwa i wędlin. Amerykańskie koncerny pracują nad wynalezieniem winorośli odpornej na mrozy, a nawet roślin o właściwościach leczniczych - oleju, skutecznego w walce z rakiem, pomidorów i szpinaku. A więc zmodyfikowana żywność to szansa czy zagrożenie?