Urząd powołany został rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającym ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującym Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającym procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności.
MISJA:
w zakresie prawodawstwa i polityki Wspólnoty, we wszystkich dziedzinach, które wywierają bezpośredni lub pośredni wpływ na bezpieczeństwo żywności i pasz.
Urząd realizuje następujące ZADANIA:
a) dostarcza instytucjom Wspólnoty i Państwom Członkowskim możliwie najlepsze opinie naukowe we wszystkich przypadkach wynikających z przepisów wspólnotowych i na każde zagadnienie, które jest objęte jego misją;
b) wspiera i koordynuje rozwój jednolitych metodologii oceny ryzyka w dziedzinach objętych jego misją;
c) zapewnia Komisji wsparcie naukowe i techniczne w obszarach objętych misją Urzędu, a na żądanie udzielać pomocy w zakresie interpretacji i uznawania opinii dotyczących oceny ryzyka;
d) zleca badania naukowe niezbędne do wykonania powierzonej mu misji;
e) poszukuje, zbiera, zestawia, analizuje i podsumowuje dane naukowe i techniczne w dziedzinach objętych jego misją;
f) podejmuje działania zmierzające do identyfikacji i opisu wyłaniającego się ryzyka w dziedzinach objętych jego misją;
g) ustanawia system sieci organizacji działających w obszarach objętych misją Urzędu i ponoszenie odpowiedzialności za ich funkcjonowanie;
h) na żądanie Komisji, udziela pomocy naukowej i technicznej w zakresie wdrażanych przez nią procedur dotyczących bezpieczeństwa żywności i pasz;
i) na żądanie Komisji, udziela pomocy naukowej i technicznej w zakresie doskonalenia współpracy między Wspólnotą, krajami kandydującymi, organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi w dziedzinach objętych misją Urzędu;
j) zapewnia szybkie, wiarygodne, obiektywne i wyczerpujące informowanie społeczeństwa i zainteresowanych stron w dziedzinach objętych misją Urzędu;
k) przedstawia niezależne, własne wnioski i zalecenia w dziedzinach objętych misją Urzędu;
l) podejmuje wszelkie inne zadania zlecone przez Komisję w dziedzinach objętych misją Urzędu;
ORGANY URZĘDU:
Urząd przede wszystkim podejmuje badania i wydaje opinie naukowe na wniosek instytucji UE lub państw członkowskich. Może jednak podejmować własne działania. Opinie EFSA służą podejmowaniu decyzji w politykach wspólnotowych, na przykład dotyczących wydania zgody na używanie danych substancji czy pestycydów. Choć EFSA nie bierze udziału w samym procesie decyzyjnym, to jego stanowisko ma wpływ na wspólnotowe prawo żywnościowe.
Działalność EFSA jest finansowana z unijnego budżetu, jednak urząd jest niezależny od Komisji Europejskich i pozostałych unijnych instytucji oraz państw członkowskich. Budżet EFSA na 2007 rok wynosił 51,6 milionów euro.
Od początku swojej działalności EFSA wydała ponad 450 opinii. Przykładowe zagadnienia dotyczyły:
EFSA uznał, iż klonowanie zwierząt ma negatywny wpływ na stan zwierząt jednak mięso i mleko zwierząt sklonowanych nie różni się, w kwestii bezpieczeństwa, od mięsa i mleka zwierząt naturalnych. Jednocześnie podkreślono, iż nie ma szczegółowych badań naukowych, by przyjąć jednoznaczne stanowisko w tej sprawie.
EFSA potwierdził nieszkodliwość Aspartame.
EFSA monitorował sytuację, wydając zalecenia dotyczące importu dzikich ptaków oraz wydając wskazówki dotyczące postępowania z mięsem drobiowym.
EFSA przeprowadza szczegółowe badania dodatków do żywności, zanim zostanie wydane pozwolenie na ich stosowanie. Dokonuje też przeglądowych badań tych już używanych.