Dziurawy system KRS

W wyniku kontroli NIK skierowano 53 zawiadomienia o popełnieniu przestępstw przez członków zarządów 123 przedsiębiorców, polegających na niezłożeniu we właściwych sądach rejestrowych rocznych sprawozdań finansowych oraz sprawozdań z działalności. Obowiązek ten wynika z art. 79 pkt 4 ustawy o rachunkowości.

NIK opublikowała najnowszy raport z kontroli 10 spośród 20 sądów rejonowych prowadzących Krajowy Rejestr Sądowy w latach 2001-2003. Badano sprawność sądów w zakresie rejestracji przedsiębiorców. W dalszym ciągu czas uzyskania pierwszego wpisu do rejestru jest - z punktu widzenia wymagań przedsiębiorczości - zbyt długi. W większości badanych spraw wynosił on bowiem od 1 do 3 miesięcy od daty złożenia wniosku. Artykuł 20a ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym nakazuje rozpoznanie wniosku o wpis w terminie 14 dni. Co ciekawe, ustalenia kontroli nie potwierdziły bezpośredniej zależności pomiędzy stanem zatrudnienia a szybkością i liczbą załatwianych spraw.

Z ankiety przeprowadzonej wśród przedsiębiorców w zakresie ich oceny postępowania sądów w sprawach rejestrowych wynika, że ok. 37 proc. ze 130 przedsiębiorców było niezadowolonych z czasu załatwiania spraw (wpis do rejestru nowo utworzonego podmiotu gospodarczego), a 41, 61 proc. ankietowanych stwierdziło, że formularze nie są jasne i przejrzyste, co utrudnia ich wypełnianie.

Inspektorzy krytycznie ocenili stosowany przez sądy system informatyczny, będący podstawowym narzędziem funkcjonowania rejestru; jest on wadliwy, niewiarygodny i nie gwarantuje pewności zawartych w nim informacji, np. w zakresie ilości załatwionych spraw. System ten nie zapewnia również możliwości uzyskania danych o przedsiębiorcach, co do których sądy winny podjąć działania w związku z niewywiązywaniem się przez nich z ustawowego obowiązku złożenia rocznych sprawozdań finansowych, sprawozdań z działalności oraz zawiadamiania sędziego o każdym zaniedbaniu w spełnieniu tego obowiązku. Podkreślenia wymaga fakt, że niezłożenie w sądzie rejestrowym rocznego sprawozdania finansowego przez przedsiębiorcę stanowi przestępstwo z art. 79 pkt 4 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Z kolei brak reakcji sądów rejestrowych na stwierdzone nieprawidłowości jest naruszeniem art. 304, par. 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r.

Kodeks postępowania karnego (niepowiadamianie organów ścigania o popełnieniu przestępstwa). Jedynie 2 spośród 10 skontrolowanych sądów złożyły do prokuratury stosowne zawiadomienia. W ocenie Izby udostępnianie akt rejestrowych przedsiębiorców osobom zainteresowanym przebiega sprawnie. NIK wystąpiła do Ministra Sprawiedliwości o przeprowadzenie analizy potrzeb sądów w zakresie dostosowania technik informatycznych do zadań rejestrowych sądów oraz o zmianę odpowiednich przepisów prawnych w celu zliberalizowania rygorów dotyczących swobodnego określania przez przedsiębiorców nazw swoich firm.