Program osadnictwa rolniczego

Cel programu

Celem programu osadnictwa rolniczego jest tworzenie efektywnych gospodarstw rolnych. Program osadnictwa jest rządowym programem interwencyjnym, zorientowanym na przyspieszenie przemian strukturalnych w rolnictwie i na obszarach wiejskich, i stanowi istotny element programu przebudowy polskiego rolnictwa.

Realizacja programu powinna przyczynić się do przyspieszenia pozytywnych zmian w polskim rolnictwie, a w szczególności umożliwić:

• racjonalne zagospodarowanie gruntów państwowych, które z powodu ograniczonego popytu, nadal pozostają w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa,
• poprawę struktury agrarnej (obszarowej) gospodarstw rolnych, poprzez migrację części rolników z rejonów Polski centralnej i południowej do rejonów o dużych zasobach gruntów rolniczych,
• stworzenie nowych miejsc pracy w rolnictwie, a także w jego otoczeniu, poprzez uruchomienie intensywnej produkcji na gruntach rolnych, obecnie wyłączonych z produkcji lub użytkowanych w sposób ekstensywny.

Założenia programu osadnictwa rolniczego

Program osadnictwa rolniczego na gruntach rolnych Skarbu Państwa jest realizowany w regionach Polski o przewadze podaży ziemi nad popytem, zwłaszcza w tych województwach, w których duży udział stanowiły państwowe gospodarstwa rolne.

Na realizację programu będzie sukcesywnie przygotowana przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa, oferta dla zainteresowanych (około 50-60 tys ha UR), które obejmą między innymi:

• grunty nie zagospodarowane, nadające się do użytkowania rolniczego, będące w Zasobie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa ,
• grunty nadające się do zagospodarowania okołorolniczego, takiego jak agroturystyka, hodowla koni lub wędkarstwo na zarybianych stawach,
• grunty uzyskane od dzierżawców w zakresie ujętym w umowie dzierżawy za zgodą lub na wniosek dzierżawcy, a wydzielone z nieruchomości dzierżawionej,
• grunty wydzielone z istniejących spółek Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i z gospodarstw będących w administrowaniu, w ramach podporządkowania ich struktury i rozłogu,
• grunty, które powrócą do Zasobu Agencji w ramach odbierania nieruchomości niesolidnym dzierżawcom.

Program skierowany jest do:

• osób posiadających obywatelstwo polskie oraz osób narodowości polskiej i polskiego pochodzenia, zamieszkałych na terenach ZSRR, ze szczególnym uwzględnieniem Kazachstanu,
• rolników-właścicieli gospodarstw, którzy zdecydują się na sprzedaż lub darowiznę swojego gospodarstwa na rzecz innych rolników w ich miejscu zamieszkania,
• ludzi młodych, przygotowanych do prowadzenia gospodarstwa rolnego, a pochodzących z gospodarstwa rolnego, w którym jest więcej niż jeden kandydat do przejęcia tego gospodarstwa po rodzicach,
• byłych pracowników zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz gospodarstw rolnych AWRSP, którzy utracili pracę w wyniku restrukturyzacji tych jednostek, a posiadają kwalifikację niezbędne do prowadzenia gospodarstwa rolnego,
• absolwentów średnich i wyższych szkół rolniczych. Programem tym objęci są także dzierżawcy i nabywcy gruntów z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, którzy spełniają kryteria osadnika i są tym zainteresowani. Nadanie statusu osadnika nie powoduje zmian w umowie dzierżawy lub kupna, co do czynszu lub warunków płatności.

Preferowane kryteria przy wyborze kandydata na osadnika:

• wykształcenie rolnicze,
• doświadczenie w rolnictwie, działalności gospodarczej,
• przebieg dotychczasowej pracy zawodowej, wskazujący na pewność powodzenia planowanego przedsięwzięcia gospodarczego,
• udokumentowane lub sprawdzalne środki własne, umożliwiające rozpoczęcie działalności (gotówka, sprzęt, zapasy, inwentarz żywy),
• spójna, przemyślana koncepcja przedsięwzięcia gospodarczego, potwierdzona rozmową kwalifikacyjną,
• intensywność planowanej produkcji,
• dochód rolnika powinien być wyższy lub równy średnim dochodom w regionie,
• fakt sprzedaży własnego gospodarstwa rolnego w celu uczestnictwa w Programie,
• wysokość czynszu dzierżawnego w stosunku do minimum określonego przez Oddział Terenowy AWRSP
• spodziewany okres zwolnienia z czynszu dzierżawnego,
• opinia ODR właściwego dla miejsca zamieszkania o kandydacie na osadnika i ODR właściwego dla położenia gospodarstwa osadniczego o przedstawionym biznes-planie,
• opinia przedstawiciela Zarządu Gminy i Rady Sołeckiej lub Sołtysa z miejsca zamieszkania kandydata na osadnika.

Przetargi ofert pisemnych na dzierżawę gospodarstw osadniczych
Przetarg na dzierżawę jest organizowany przez Oddział Terenowy AWRSP na zasadach i w trybie określonym w przepisach ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa i wydanych na jej podstawie przepisach wykonawczych oraz obowiązującej procedurze w AWRSP.

W celu przeprowadzenia przetargów pisemnych przyjęto następującą procedurę: Oddziały Terenowe Agencji WRSP podają do wiadomości: wykazy nieruchomości, ogłoszenia o przetargach, zawiadamiając jednocześnie (listownie) wszystkie osoby, które zgłosiły oferty wstępne.

Ze względu na społeczny aspekt Programu, w skład Komisji Przetargowej, , wchodzą przedstawiciele: Oddziału Terenowego AWRSP, Ośrodka Doradztwa Rolniczego, samorządu lokalnego, banku finansującego program, izby rolniczej.

Przetargi ofert pisemnych na dzierżawę gospodarstw osadniczych

Przetarg na dzierżawę jest organizowany przez Oddział Terenowy AWRSP na zasadach i w trybie określonym w przepisach ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa i wydanych na jej podstawie przepisach wykonawczych oraz obowiązującej procedurze w AWRSP.

W celu przeprowadzenia przetargów pisemnych przyjęto następującą procedurę:
Oddziały Terenowe Agencji WRSP podają do wiadomości: wykazy nieruchomości, ogłoszenia o przetargach, zawiadamiając jednocześnie (listownie) wszystkie osoby, które zgłosiły oferty wstępne.

Ze względu na społeczny aspekt Programu, w skład Komisji Przetargowej, wchodzą przedstawiciele: Oddziału Terenowego AWRSP, Ośrodka Doradztwa Rolniczego, samorządu lokalnego, banku finansującego program, izby rolniczej.
Podpisanie umowy dzierżawy, która występuje po wyłonieniu kandydatów przez Komisję Przetargową i zatwierdzeniu przez organizatora przetargu, umożliwia:

• uzyskanie kredytów na utworzenie i uruchomienie produkcji w gospodarstwie,
• przekazanie nieruchomości dzierżawcy na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.

AWRSP może zwolnić dzierżawcę - osadnika z czynszu dzierżawnego na warunkach określonych w umowie:

• w okresie pierwszych trzech lat użytków rolnych odłogowanych co najmniej przez okres jednego roku przed dniem zawarcia umowy dzierżawy,
• na okres nie dłuższy niż pięć lat, w przypadkach uzasadnionych stanem przedmiotu dzierżawy lub realizacją inwestycji tworzących nowe miejsca pracy. Rolnicy w ramach Programu Osadnictwa mogą się też ubiegać o środki z Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych w samorządach wojewódzkich.

Kredyty na realizację programu osadnictwa rolniczego

Osoby uczestniczące w realizacji programu osadnictwa rolniczego mogą korzystać z preferencyjnych kredytów z dopłatą do oprocentowania ze środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. Nr 16, poz.82, z późniejszymi zmianami). Szczegółowe zasady ubiegania się o kredyty na utworzenie lub urządzenie gospodarstwa rolnego w ramach realizacji programu osadnictwa rolniczego przedstawiono w załączniku nr 6 do Zarządzenia Nr 6/98 Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Uczestnicy Programu osadnictwa rolniczego mogą również ubiegać się- na warunkach określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 lutego 1995 roku w sprawie szczegółowych zasad, zakresu i trybu udzielania dopłat do oprocentowania kredytów na cele rolnicze (Dz. U. Nr 19,poz.92 z późniejszymi zmianami) - o preferencyjne kredyty obrotowe z dopłatami do oprocentowania ze środków budżetowych na zakupy środków do produkcji rolnej.

Udział Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

W celu zwiększenia dostępu do Programu osadnictwa rolniczego, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi może wspomagać środkami Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych będącymi w jego dyspozycji te samorządy wojewódzkie, które będą przeznaczać środki z tego funduszu również na ochronę, rekultywację i poprawę jakości gruntów rolnych Skarbu Państwa, przeznaczonych do zagospodarowania w ramach Programu osadnictwa rolniczego.

Program osadnictwa rolniczego na gruntach rolnych Skarbu Państwa składa się z dwóch etapów:

• w pierwszym, tzw. "pilotażowym", który został uruchomiony na początku 1996 roku Oddziały Terenowe Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa wytypowały i przygotowały do przetargów 78 nieruchomości położonych na terenie 9 województw, o ogólnej powierzchni ok. 13,9 tys. ha. Na wszystkie przetargi wpłynęło 69 ofert, z których 43 zostały przyjęte i Agencja wydzierżawiła ok. 8,0 tys. ha.
• drugi etap tzw. "właściwy" to kontynuacja realizacji programu "pilotażowego" zagospodarowania nieruchomości rolnych z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa

Na jaką pomoc może liczyć osadnik?

Osadnik może ubiegać się o:

• Sprzedaż przez AWRSP nieruchomości na zasadzie pierwszeństwa nabycia. Istnieje możliwość rozłożenia ceny nabycia nieruchomości na raty z oprocentowaniem w wysokości 1 stopy kredytu redyskontowego lub oprocentowanie rat może być niestosowane w przypadku zatrudnienia mieszkańców gminy zaliczonej do zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym.
• W celu zwiększenia dostępu do programu osadnictwa rolniczego, MriRW może wspomagać środkami Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych będących w jego dyspozycji te samorządy wojewódzkie, które będą przeznaczać środki z tego funduszu również na ochronę, rekultywację i poprawę jakości gruntów rolnych Skarbu Państwa, przeznaczonych do zagospodarowania w ramach osadnictwa rolniczego.
• Ubieganie się o zwolnienie z podatku rolnego i innych lokalnych (podatek rolny obecnie wynosi równowartość 2,5 Q żyta rocznie za jeden hektar przeliczeniowy. W 2000 roku stawka podatku od jednego hektara przeliczeniowego wynosi: 2,5 q x 29,11=72,77 zł).

Zwalnia się od podatku rolnego grunty Państwowego Funduszu Ziemi i Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa objęte w trwałe zagospodarowanie w celu utworzenia nowego gospodarstwa lub powiększenia gospodarstwa już istniejącego do powierzchni nie przekraczającej 100 ha - na okres 5 lat.

Podatnikom płacącym podatek rolny przysługują ulgi inwestycyjne w ponoszonych przez nich nakładach w wysokości 25% udokumentowanych rachunkami nakładów inwestycyjnych odliczone od podatku rolnego.
Obecnie w dzierżawie jest 120 gospodarstw osadniczych o powierzchni ok. 23,1 tys. ha.