Proekologiczne aspekty osłaniana roślin w uprawie

Wykorzystanie tworzyw sztucznych w rolnictwie a szczególnie w uprawie warzyw wykazuje ciągłą tendencje wzrostową. Powszechnie stosowane przykrycia dają możliwość znacznej intensyfikacji produkcji oraz kontrolę w pewnym zakresie warunków środowiska. Daje to szansę wprowadzenia nowych gatunków oraz sterowania terminami rozpoczynania i kończenia upraw. Płaskie przykrycie roślin daje wysoką jakość warzyw oraz przyśpieszenie we wzroście.
Benoit wykazał, że oprócz ochrony przed chwastami i zwiększenia plonów stosowanie osłon ogranicza przemieszczanie się związków azotu w głąb gleby. Dzięki temu możliwe jest lepsze wykorzystanie tego pierwiastka przez rośliny i zmniejszenie poziomu nawożenia azotem. W niektórych pracach podkreśla się utrzymywanie wyższej i równomiernej wilgotności gleby oraz temperatury w wyniku stosowanych osłon. Warunki klimatu wokół rośliny ulegają dużym zmianom pod wpływem osłon bezpośrednich i tuneli. Stwierdzono że warunki cieplne  kształtują się w zależności od rodzaju stosowanych materiałów.
W latach siedemdziesiątych zaczęto stosować w uprawie warzyw osłony z przezroczystej folii perforowanej, rozkładane płasko na zagony roślin bez konstrukcji nośnych z dużą ilością otworów. Ta prosta i mało kosztowna metoda przyśpieszenia zbioru warzyw spopularyzowała się szybko. Ocenia się że w Polsce rocznie okrywanych jest folią perforowaną ok. 1500 ha upraw warzyw. Przemysł krajowy produkuję folię polietylenową (PE) , która charakteryzuje się dobrą, bo około 85% przepuszczalnością światła, dużą tolerancją termiczną ( od -40o C do +60o C) i odpornością chemiczną na działanie większości rozpuszczalników i wodnych roztworów kwasów. Folia ta w czasie użytkowania staje się krucha i łatwo pęka, ponieważ pod wpływem promieni ultrafioletowych następuje rozkład polimerów tworzących polietylen. Wadą folii polietylenowej jest również jej matowienie, a tym samym szybkie zmniejszenie się przepuszczalności dla światła.
W krajach skandynawskich, w Japonii i w Europie Zachodniej dosyć szerokie zastosowanie ma folia z kopolimeru etylen - octan winylu (EVA). Folia EVA odznacza się dobrą przepuszczalnością promieni świetlnych i dużą wytrzymałością w niskich temperaturach. Odporność tej folii na promienie ultrafioletowe jest zbliżona do folii PCV, zdolność zatrzymywania promieniowania podczerwonego jest pośrednia między PE i PCV. Większość  użytkowych cech folii, takich jak wytrwałość czy wytrzymałość na zerwanie i rozciąganie, zależy od technologii produkcji i różnych dodatków, sposobu przechowywania i użytkowania
Przykrycie roślin na zagonach folią, która przepuszcza promienie świetlne a jednocześnie ogranicza wypromieniowania ciepła z gleby, stwarza roślinom korzystne warunki wzrostu. Ponadto dzięki otworom w folii ogranicza się  ryzyko przegrzewania roślin, co czasem zdarza się w źle wietrzonych tunelach foliowych. Przykrycie folią perforowaną przyśpiesza zbiory warzyw od kilku dni do dwóch tygodni w porównaniu z uprawą w odkrytym gruncie
Drugim typem osłon jest agrowłóknina - w Polsce zaczęto jej używać od 1990 roku.
Najbardziej opłacalne i mające największe znaczenie w praktyce jest stosowanie włókniny gramaturze 17 g/m2. Przyśpiesza ona zbiory (zwykle o 1 - 2 tygodnie) warzyw wczesnych i ciepłolubnych, zapobiega szkodom powodowanym przez przymrozki i grad, chroni przykryte warzywa przed uszkodzeniami powodowanymi przez ptaki, zające czy króliki, a także przed niektórymi szkodnikami (pchełki i śmietki). Zastosowanie tej włókniny jest szczególnie celowe gdy decydujemy się na wczesny wysiew  czy sadzenie rozsady. Zagon osłania się bezpośrednio po siewie czy obsadzeniu. Mimo że włóknina chroni przed przymrozkami (warzywa ciepłolubne do ok. -3oC) warzywa należy siać czy sadzić w terminach ogólnie polecanych. Włókninę 17 g/m2 utrzymuje się zwykle na zagonach 3 - 6 tygodni.
Dawniej uważano że wartość odżywcza warzyw z uprawy pod osłonami jest na ogół dużo niższa niż warzyw z uprawy polowej bez osłon. Pogląd ten jest tylko częściowo słuszny i dotyczy warzyw wyłącznie uprawianych w niekorzystnych warunkach świetlnych zimą. Jednak i w tym wypadku  nowe odmiany np.: sałaty, rzodkiewki, kalarepy, a także warzyw psiankowatych i dyniowatych przystosowane w wyniku prac hodowlanych do dość szybkiego wzrostu i rozwoju w złych warunkach świetlnych, gromadzą odpowiednie ilości składników pokarmowych. Warzywa spod osłon mają wysoką wartość odżywczą także dlatego, że można regulować ich skład mineralny. Ponadto mogą one mieć mniejszą niż warzywa z uprawy polowej zawartość związków niepożądanych, jak azotany, metale ciężkie, pozostałości środków ochrony roślin. Składają się na to: zadaszenie, czyli osłona przed bezpośrednimi opadami zanieczyszczeń atmosferycznych, w pełni kontrolowane, dzięki nowoczesnym metodom uprawy, żywienie roślin zgodnie z wymaganiami gatunku i odmiany, fazą rozwojową rośliny, panującymi warunkami klimatycznymi. Rożnego rodzaju metody uprawy warzyw pod osłonami umożliwiają zwiększenie pobierania przez rośliny, nawet tuż przed zbiorem niektórych pożądanych składników mineralnych np.: żelaza, magnezu, i zmniejszenie pobierania lub nawet nie pobieranie wogóle np. : azotanów. Całkowita izolacja od gleby i wody gruntowej oraz częsta analiza wody używanej do sporządzania pożywek pozwalają zapobiegać występowaniu w pożywce składników niepożądanych np.: metali ciężkich. Możliwości sterowania czynnikami klimatycznymi, głownie wilgotnością powietrza za pomocą  odpowiednich urządzeń termicznych i zabiegów uprawowych, uprawa w kontrolowanych środowiskach, wolnych od pasożytniczych czynników chorobotwórczych, oraz biologiczna walka ze szkodnikami - wszystko to daje szansę na znaczne ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin.