Polsko - niemieckie pojednanie w zakresie badań nad zrównoważoną energią

Uniwersytety, instytuty badawcze oraz firmy energetyczne i chemiczne z Polski i Niemiec rozpoczęły program współpracy w ramach Wspólnoty Wiedzy i Innowacji. Będą wspólnie prowadzić badania w zakresie zrównoważonej energii, koncentrując się m.in. na czystych i efektywnych technologiach oraz rozwoju energii odnawialnej i nuklearnej.
Obie strony będą wspólnie zabiegać o to, by stać się jednym z węzłów badawczych Europejskiego Instytutu Technologicznego (EIT). "Wkrótce rada zarządzająca EIT otworzy konkurs, by wyłonić Wspólnotę Wiedzy i Innowacji 'Zrównoważona Energia'. Wspólnie będziemy jedną z - jak przypuszczam - dwóch, trzech wspólnot, które będą o to aplikować" - wyjaśnił jeden z inicjatorów przedsięwzięcia ze strony polskiej, b. premier, europoseł Jerzy Buzek.
Uroczystej inauguracji programu współpracy w ramach Wspólnoty dokonano podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach, z udziałem unijnego komisarza ds. energii, Andrisa Piebalgsa.
"Jest sukcesem, że znaleźliście się nawzajem i podjęliście współpracę. Ze strony Komisji Europejskiej życzę wam powodzenia i kontynuacji podjętych działań. Inwestycje w badania, nowe technologie i edukację to najważniejsze przedsięwzięcia, jakie w okresie tej swoistej nowej rewolucji przemysłowej, należy podejmować" - ocenił komisarz.
W ramach węzła "Zrównoważona energia" mają być prowadzone badania m.in. nad czystymi technologiami węglowymi, technologiami wychwytywania i składowaniem dwutlenku węgla, energetyką odnawialną, efektywnością energetyczną, oszczędnościami energii, gospodarką wodorową, a także rozwojem energetyki nuklearnej. W programie - na różnych płaszczyznach - mają uczestniczyć instytuty z kilku innych krajów.
"Chodzi o zorganizowanie sieci najlepszych jednostek badawczych, zajmujących się energią w Europie" - wyjaśnił Buzek. Przedsięwzięcie ma m.in. wykorzystywać francuskie doświadczenia w zakresie energetyki jądrowej czy skandynawskie w zakresie energii odnawialnej.
Jak mówił jeden z inicjatorów programu ze strony niemieckiej prof. Harald Bolt z Centrum Badawczego w Juelich, tak duży europejski program badawczy w dziedzinie energetyki nie może obyć się bez polskich partnerów. Chodzi o to, by centra programu były zlokalizowane w regionach, wyspecjalizowanych w danej dziedzinie energetyki. W Polsce dotyczy to przede wszystkich technologii węglowych.
"Chcemy skupić się m.in. na węglu. Dziś uważa się, że aby nie powodował on emisji dwutlenku węgla, jedyną metodą jest wychwytywanie i składowanie CO2. Dzięki naszym badaniom chcemy zmienić ten węglowy paradygmat i spróbować zainicjować coś na kształt węglowej rewolucji w Europie" - powiedział prof. Bolt.
Naukowcy zamierzają zająć się tzw. recyklingiem CO2, czyli - zamiast składowania - jego zamianą na paliwa lub węglowodory. Dzięki temu można by nadal korzystać z węgla, nie szkodząc klimatowi. Pomocne w tym procesie mogą być zarówno energia nuklearna, jak i odnawialna. Najważniejsze jednak, by we wspólne przedsięwzięcia zaangażować przemysł - nie tylko energetyczny, ale i chemiczny.
"Nasza idea jest taka, by zbliżyć do siebie te przemysły, aby stały się liderem gospodarczym w Europie" - tłumaczył prof. Bolt. Zaznaczył, że program nie ma skupiać się wyłącznie na badaniach czy pilotażowych przedsięwzięciach, ale także na edukacji, by przygotować młode pokolenie inżynierów do wyzwań współczesnej, zmieniającej się energetyki.
Ze strony polskiej działania, zmierzające do złożenia stosownego wniosku w konkursie EIT, koordynuje Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie. W prace zaangażowane są też m.in. władze uniwersytetów: Jagiellońskiego, Śląskiego, Łódzkiego i Wrocławskiego, a także Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, politechnik Łódzkiej, Śląskiej i Wrocławskiej oraz Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu i Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach. To pierwsza na taką skalę współpraca badawcza uniwersytetów i uczelni technicznych.
W ramach wspólnoty "Zrównoważona energia" ma powstać sześć centrów - jeden z nich ma być w Polsce, pozostałe w Niemczech, Szwecji, Norwegii, Francji i Hiszpanii. Według szacunków, rocznie na ich działanie powinno się przeznaczać ok. 0,5 mld zł. Na początku ok. 25 proc. wsparcia ma pochodzić z UE, 75 proc. - od firm i rządów.
Jak mówił dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Bogusław Smólski, działalność Wspólnoty wpisuje się także w plany tej instytucji, która w ciągu najbliższych dwóch tygodni ogłosi konkursy na duże, warte łącznie kilkaset milionów złotych, projekty badawcze w tej dziedzinie. Za wielki walor Wspólnoty Smólski uznał integrację nauki i przemysłu, zainteresowanego wdrażaniem innowacji.
Europejski Instytut Technologiczny to inicjatywa Komisji Europejskiej, która stara się stworzyć w Europie "nową jakość" współpracy pomiędzy uczelniami i jednostkami badawczymi oraz przedsiębiorstwami. Decyzja o utworzeniu EIT z siedzibą w Budapeszcie (zabiegał o to m.in. Wrocław) zapadła w czerwcu ubiegłego roku.
Oficjalnie Instytut działa od 15 września 2008 r. Ma być siecią współpracujących ze sobą Wspólnot Wiedzy i Innowacji. W ich skład wejdą ośrodki akademickie, badawcze oraz firmy z różnych miast Europy, które mają wspólnie pracować nad poszczególnymi projektami badawczymi. Pierwsze Wspólnoty, których lokalizację Rada Zarządzająca EIT ma określić do 2010 r. zajmą się sprawą zrównoważonej energii, zmian klimatycznych, społeczeństwa informacyjnego, energii odnawialnej i nowych materiałów.
Zgodnie z zamierzeniami, EIT ma usprawnić zaawansowane badania naukowe i pomóc przekuwać ich efekty w dochodowe i innowacyjne przedsięwzięcia biznesowe. Ma podejmować problemy, przed jakimi staje współczesna nauka, związane z potrzebą rozwoju technologicznego, ochroną środowiska, ochroną zdrowia czy technologią żywienia.