Zła zmiana organizacji Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego

Zarząd Główny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP informuje, że w związku z ogłoszonym projektem rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 czerwca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, Związek OSP RP przedstawia uwagi do niniejszego projektu, które jednocześnie zostały przesłane do MSWiA.

Głównym powodem prac MSWiA związanych z nowelizacją rozporządzenia jest umożliwienie realizacji przez podmioty należące do KSRG zadań podczas zdarzeń nadzwyczajnych – wywołanych zagrożeniem biologicznym oraz incydentów o charakterze terrorystycznym.

W Ocenie Skutków Regulacji oszacowano nakłady finansowe niezbędne do wykonywania ww. zadań jedynie dla Państwowej Straży Pożarnej.

W OSR do projektu rozporządzenia napisano wręcz, że realizacja nowych zadań dotyczy jedynie PSP. Jednak w samym projekcie rozporządzenia nie ma już bliźniaczego zapisu, że pozostałe podmioty KSRG są z tego obowiązku zwolnione, a całość obciążeń przejmuje PSP.

Zapisy projektu rozszerzają zapisy ustawy pozostawiając ogrom niedopowiedzeń w zakresie odpowiedzialności i właściwości podmiotów KSRG – w szczególności Ochotniczych Straży Pożarnych.

Podmioty państwowe – w tym wypadku Państwową Straż Pożarną – państwo może regulować w sposób dowolny. Niedopuszczalne jest natomiast narzucanie zadań podmiotom niepaństwowym, które nie mają możliwości zapewnienia właściwego przygotowania ludzi i sprzętu do należytego wykonywania powierzonych zadań.

Ustawodawca nie zabezpieczył potrzebnego czasu na wyposażenie i wyszkolenie jednostek, ponieważ – zgodnie z przedstawionym projektem – rozporządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Jedynym słusznym rozwiązaniem w chwili obecnej jest wyłączenie jednostek OSP z tych działań do czasu uzyskania odpowiedniego wyszkolenia i wyposażenia oraz zmiany umów zawartych pomiędzy OSP, samorządem i komendantem powiatowym PSP.

Dotychczas zawarte umowy nie obejmowały działań z obszaru antyterrorystycznego i zagrożeń biologicznych, zatem dla rozszerzenia zakresu dysponowania jednostek konieczna jest zmiana umów i wyraźne zaznaczenie, jakie ryzyka się z tym wiążą i jakie ubezpieczenia powinni zawierać strażacy ochotnicy. Koniecznym jest szczegółowe sprawdzenie czy dotychczasowe polisy ubezpieczeniowe nie wyłączają odpowiedzialności w przypadku aktu terrorystycznego.

***

Szczegółowe uwagi do treści projektu rozporządzenia:

§32 ust. 1 projektu rozporządzenia określa zakres czynności realizowanych przez Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy w czasie zdarzeń nadzwyczajnych wywołanych czynnikiem biologicznym, w tym zdarzeń o charakterze terrorystycznym. W treści ust. 1 brak jest doprecyzowania, co w tym wypadku oznacza KSRG oraz o jakie podmioty KSRG chodzi.

Ochotnicze Straże Pożarne nie są szkolone oraz nie posiadają dedykowanego wyposażenia niezbędnego do podejmowania działań przy zagrożeniach biologicznych i terrorystycznych. Umowy cywilnoprawne zawierane przez OSP i jednostki samorządu terytorialnego z komendantami powiatowymi PSP dotyczące włączenia OSP do KSRG, które dobrowolnie godziły się współdziałać w akcjach ratowniczych nie przewidywały takich działań. Moc obowiązywania rozdziału 6 projektu rozporządzenia powinna zostać ograniczona wyłącznie do jednostek PSP. Potencjalnie możliwe byłoby rozszerzenie jego obowiązywania na inne jednostki ochrony przeciwpożarowej (głównie OSP), jednak dopiero po odpowiednim doposażeniu tych jednostek w niezbędny sprzęt oraz po przeprowadzeniu szkoleń w zakresie wiedzy i umiejętności niezbędnych do realizacji nowych zadań nałożonych na ich członków.

Fakt ten powinien być uwzględniany w treści umów, o których mowa w §3 projektu rozporządzenia. Umowy zawierane dotychczas nie obejmowały działań z obszaru antyterrorystycznego i zagrożeń biologicznych.

Wobec powyższych argumentów Związek OSP RP proponuje nadanie §31 ust. 1 poniższego brzmienia:„Podczas zdarzeń nadzwyczajnych wywołanych czynnikiem biologicznym w tym zdarzeń o charakterze terrorystycznym jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej w ramach posiadanych sił i środków współpracują z właściwymi organami i podmiotami. Pozostałe podmioty KSRG określone w §2 pkt. 8, w szczególności Ochotnicze Straże Pożarne, mogą podjąć współpracę z właściwymi organami i podmiotami po odpowiednim przeszkoleniu, wyposażeniu, ubezpieczeniu ratowników oraz podpisaniu aneksu do umowy określonej w §3, a także po uzyskaniu oświadczeń indywidualnych ratowników wyrażających zgodę na udział w działaniach w zakresie określonym w §1 pkt. 6.”

Konieczne jest określenie ryzyk związanych z dysponowaniem jednostek do zagrożeń biologicznych i terrorystycznych w celu określenia zakresu ubezpieczeń ratowników.

Najliczniejszym członkiem KSRG są Ochotnicze Straże Pożarne (których jest ponad 4 300 jednostek). W treści projektu rozporządzenia nie ma odniesienia do zadań realizowanych przez inne podmioty KSRG niż Państwowa Straż Pożarna podczas nowego rodzaju działań. Czy nie przewiduje się niezbędnych szkoleń i zakupu sprzętu dla innych podmiotów KSRG, np. Ochotniczych Straży Pożarnych? Jeśli odpowiedź na to pytanie jest twierdząca, to należy w projekcie rozporządzenia zapisać, że „realizacja zadań jedynie przez podmioty KSRG – obejmujące tylko i wyłącznie jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej”.

W przedstawionym projekcie rozporządzenia nie przewiduje się udziału w działaniach ratowniczych jednostek spoza systemu KSRG. W §4 ust. 1 komendant powiatowy (miejski) PSP na obszarze powiatu organizując funkcjonowanie KSRG nie uwzględnia sił i środków oraz zadań podmiotów spoza KSRG.

Jednocześnie §5 ust. 2 przewiduje uczestniczenie w działaniach ratowniczych „innych podmiotów”. Jakich podmiotów i na jakich zasadach? Projekt całkowicie ignoruje istnienie np. Ochotniczych Straży Pożarnych nie włączonych do KSRG – których jest ponad 12 000.

W §16 ust. 3 brak jest doprecyzowania, które jednostki KSRG będą „wstępnie sprawdzały niezidentyfikowane przesyłki pod kątem możliwości wystąpienia zagrożenia biologicznego i je zabezpieczały”, a także kto je będzie transportował. Projekt rozporządzenia mówi, że „KSRG”. Ale w OSR i „Uzasadnieniu” mówi się, że nowe zadania związane z zagrożeniem biologicznym dotyczą jednostek Państwowej Straży Pożarnej.

§21 ust. 1 stwierdza, że „kierowanie działaniem ratowniczym rozpoczyna się z chwilą przybycia na miejsce zdarzenia pierwszych sił i środków KSRG”. Co stanie się w przypadku, który niejednokrotnie się zdarza, jeżeli pierwsza na miejscu zdarzenia będzie OSP spoza systemu? Jeśli tak, to czy po przybyciu OSP z KSRG przekazane zostaje dowodzenie akcją?

§21 ust. 2 stwierdza, że kierowanie działaniem ratowniczym ustaje z chwilą „przekazania terenu, obiektu lub mienia objętego działaniem ratowniczym właścicielowi...” W jakiej formie następuje przekazanie? Jaki jest scenariusz działań, jeśli właściciel nie będzie chciał przejąć obiektu lub podpisać protokołu?

W §24 ust. 1 pkt. 2 – należy dodać zapis„Komendant Gminny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP”.

Treść §37 ust. 1 stanowi, że „medyczne działania ratownicze, wykonywane podczas zdarzeń pojedynczych lub mnogich są dokumentowane przez karty udzielonej kwalifikowanej pierwszej pomocy”. W uzasadnieniu projektodawcy uzasadniają konieczność wypełniania karty obowiązkiem wynikającym z art. 11 ust. 7 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz z rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie medycznych czynności ratunkowych i świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe. Przytoczone akty prawne dotyczą ratowników medycznych. W działaniach ratowniczych uczestniczą ratownicy (np. z OSP) mający ukończony kurs Kwalifikowanej Pierwszej Pomocy i tytuł ratownika. Czy obowiązek wypełniania karty dotyczy również członków OSP i na podstawie jakiego przepisu? Problem istnieje także w związku z regulacjami obecnie obowiązującego rozporządzenia.

Zasadnym jest, aby w załączniku nr 11 – Potwierdzenie udziału w działaniach ratowniczych, dodać zapis: „Podpis dowódcy sekcji lub zastępu Ochotniczej Straży Pożarnej”– np. w rubryce UWAGI. Przedstawiona propozycja podyktowana jest faktem, iż dowódca akcji (z PSP) zazwyczaj nie zna szczegółowego przygotowania strażaków z OSP biorących udział w akcji, a podpisując się pod dokumentem może świadczyć nieprawdę.

Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej