Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w końcu 2001 roku wyniosła 3.115 tys. osób i była o 1.284 tys. osób wyższa niż w końcu 1998 roku. Początkiem fali bezrobocia był rok 1999, w ciągu którego bezrobocie wzrosło aż o 28,3 proc. Kolejne lata przynosiły pogłębienie tej niekorzystnej tendencji.
Do najważniejszych przyczyn wysokiego poziomu bezrobocia (oprócz wymienionych wyżej) zaliczyć należy:
W końcu 2001 roku wskaźnik stopy bezrobocia wyniósł 17,4 proc., natomiast w marcu 2002 roku osiągnął już 18,1 proc. Do województw o najniższym bezrobociu należały: mazowieckie, małopolskie, podlaskie i wielkopolskie. Najwyższy poziom osiągnęło bezrobocie w województwach: warmińsko-mazurskim, lubuskim, zachodniopomorskim i kujawsko-pomorskim. W końcu roku 2001 prawo do zasiłku miało tylko 624,2 tys. osób, co stanowiło 20 proc. ogólnej liczby bezrobotnych. Wśród bezrobotnych 51,4 proc. stanowiły kobiety (marzec br.), lecz w ostatnim okresie notuje się malejące tempo wzrostu bezrobocia wśród kobiet. Niepokoi wzrost liczby bezrobotnych absolwentów szkół ponadpodstawowych. W marcu 2002 roku było ich 184,7 tys. W latach 1999-2001 wzrósł udział absolwentów z wyższym wykształceniem wśród ogółu bezrobotnych absolwentów z 8,3 proc. (12,5 tys.) do 15,1 proc. (27,3 tys.osób).
Problem bezrobocia obserwowany jest zarówno w miastach, jak i na wsiach, lecz dynamika wzrostu bezrobocia na wsi jest słabsza niż w miastach. Jednak w dalszym ciągu ponad 40 proc. ogólnej liczby bezrobotnych stanowią mieszkańcy wsi, a w niektórych województwach (podkarpackim, małopolskim, świętokrzyskim i lubelskim) ponad połowę ogółu bezrobotnych. Struktura bezrobotnych mieszkańców wsi jest zbieżna ze strukturą całej populacji bezrobotnych – i tu dominują ludzie młodzi w wieku 15-24 lata, o niskim poziomie wykształcenia.
Do najważniejszych aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, stosowanych w latach 1999-2001, należało: poradnictwo zawodowe, przekwalifikowania i szkolenia, prace interwencyjne, roboty publiczne, pożyczki na podjęcie działalności gospodarczej i programy specjalne. Zamieszczona w dokumencie analiza wydatków z Funduszu Pracy pozwala na stwierdzenie, że w latach 1999-2001 radykalnie ograniczono wydatki na aktywne programy rynku pracy. Nie sprzyjało to zatrudnieniu i tworzeniu nowych miejsc pracy, łagodziło natomiast skutki bezrobocia.
Znalezienie zatrudnienia jest obecnie coraz ważniejszym wyznacznikiem sytuacji materialnej jednostek i rodzin. W latach 1999-2001 spośród gospodarstw domowych, oceniających swoją sytuację materialną jako złą i bardzo złą, aż 12 proc. jako jej przyczynę podawało brak pracy. Wiele rodzin zmuszonych było korzystać z pomocy społecznej. Pomoc ta przysługuje osobom i rodzinom, znajdującym się w szczególnych warunkach. Przede wszystkim udzielana jest z powodu: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej choroby, itp. Regulacje ustawowe nie stwarzają mechanizmu postępowania gwarantującego udzielanie pomocy społecznej w każdym przypadku bezrobocia. Taką przeszkodą może być nieuzasadniona odmowa podjęcia pracy. Spełnienie kryteriów dochodowych może sankcjonować udzielenie takiej pomocy w postaci pieniężnej i niepieniężnej (np. udzielenie schronienia, przyznanie niezbędnego ubrania). Obowiązek wykonania zadań z zakresu pomocy społecznej spoczywa na organach jednostek samorządu terytorialnego oraz administracji rządowej. Bardzo dużą rolę w świadczeniu pomocy odgrywają organizacje pozarządowe, Kościół katolicki i kościoły innych wyznań, fundacje, stowarzyszenia oraz niektóre osoby fizyczne i prawne.
Przedstawiona w dokumencie sytuacja społeczno-ekonomiczna bezrobotnej ludności Polski wskazuje na pilną potrzebę przyspieszenia działań na rzecz ożywienia gospodarki i zwiększenia liczby miejsc pracy. Możliwość choćby okresowego zatrudnienia jest realną szansą na poprawę warunków życia ludności. Wszystkie działania osłonowe (zasiłki, programy aktywizujące), choć niewątpliwie niezbędne, nie powodują trwałej poprawy sytuacji. Ponadto działania takie pochłaniają poważne środki finansowe, których źródłem jest powszechny system podatkowy.
Taka ocena była jedną z przesłanek przyjęcia przez rząd w styczniu 2002 roku Strategii Społeczno-Gospodarczej Przedsiębiorczość – Rozwój – Praca. Integralnymi jej częściami są m.in. programy: Pierwsza praca i Przede wszystkim przedsiębiorczość.
Program Pierwsza praca zawiera listę działań o różnym zakresie, wadze i poziomie trudności. Nie jest jednorazowym aktem decyzyjnym, który można wdrożyć w życie w określonym dniu, ale zbiorem aktów ułożonych sekwencyjnie i mających określone uwarunkowania. Jego podstawowym celem jest wyeliminowanie przyczyn, które sprawiają, że absolwenci stają się osobami bezrobotnymi. Działania zwarte w programie koncentrują się na następujących celach:
Szczególnie istotnymi instrumentami wykorzystywanymi do realizacji wyżej wymienionych celów będą: refundacja wynagrodzeń absolwentów do wysokości nie wyższej niż kwota zasiłku dla bezrobotnych, organizowanie tzw. staży absolwenckich, realizacja prac społecznie użytecznych, system pożyczek na tworzenie nowych miejsc pracy oraz aktywny udział w programach specjalnych.
Środki na finansowanie programu będą pochodziły z: Funduszu Pracy, funduszy pomocowych (PHARE 2000 i 2001), rezerwy uwłaszczeniowej i budżetów samorządów gminnych, powiatowych i wojewódzkich. Realizatorami programu są i będą w przyszłości powiatowe urzędy pracy. Warunkiem przyznania dotacji przez wojewódzki urząd pracy na realizację programu będzie zagwarantowanie przez wnioskodawcę udziału własnego (minimum 10 proc. ogólnych kosztów przedsięwzięcia), przy czym udział własny mogą stanowić środki publiczne lub środki podmiotów prywatnych.
Drugim elementem Strategii Społeczno-Gospodarczej jest pakiet Przede wszystkim przedsiębiorczość. Zadania tego programu skierowane są głównie do przedsiębiorców już działających, ale spora ich część adresowana jest także do osób bezrobotnych. Najważniejsze z nich dotyczą:
Kolejnym rozwiązaniem są regulacje zawarte w projekcie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Proponuje się, aby absolwenci (z wyjątkiem absolwentów szkół wyższych), podejmujący pracę po raz pierwszy, otrzymywali płacę obniżoną do 80 proc. powszechnie obowiązującej płacy minimalnej w pierwszym roku pracy absolwenta oraz do 90 proc. w roku drugim pracy. Powinno to zachęcić przedsiębiorców do ich zatrudniania.
Realizacja założeń Strategii Społeczno-Gospodarczej powinna doprowadzić, poczynając już od roku 2004, do wzrostu liczby miejsc pracy. W nadchodzących latach istotne znaczenia dla poprawy sytuacji będzie miała również realizacja programów finansowanych ze środków pomocowych Unii Europejskiej – PHARE, SAPARD, ISPA.
W ramach programu PHARE 2000 SSG realizowanych jest pięć projektów regionalnych, których celem jest osiągnięcie większej spójności społeczno-gospodarczej poprzez rozwój zasobów ludzkich w danym województwie. Realizacja tych programów dotyczyć ma pięciu województw: warmińsko-mazurskiego, lubelskiego, podkarpackiego, śląskiego, podlaskiego.
Program PHARE 2001 obejmuje promocję zatrudnienia, zdolności adaptacyjnych i przedsiębiorczości. Dzieli się na dwa komponenty: pierwszy dotyczy zapobiegania bezrobociu wśród młodzieży oraz poprawy jakości usług rynku pracy, drugi natomiast obejmuje rozwiązywanie problemów regionalnych rynku pracy.
Program PHARE 2002 horyzontalny projekt rozwoju zasobów ludzkich. Jego celem strategicznym jest promocja zatrudnienia, zdolności adaptacyjnych i przedsiębiorczości.
Ważnym elementem wspierającym działania nakierowane na likwidację bezrobocia jest również adresowany do środowisk wiejskich Program aktywizacji obszarów wiejskich.
Integracja z Unią Europejską stworzy znacznie większe możliwości oddziaływania na sytuację zawodową, społeczną i ekonomiczną ludności. Środki funduszy strukturalnych, w tym przede wszystkim Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego, pozwolą uruchomić szeroko zakrojone prace nad rozwojem infrastruktury i nad poprawą sytuacji na rynku pracy.
.png)
Zaloguj przez Facebook
