W dniach 11-12 lipca 2022 roku w Parlamencie Europejskim w Brukseli odbyło się posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (AGRI).
1. Wymiana poglądów z Ministrem Rolnictwa Republiki Czeskiej Zdeněkiem Nekulą na temat priorytetów czeskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej w dziedzinie rolnictwa
Czechy rozpoczęły rotacyjną prezydencję w Radzie UE z dniem 1 lipca 2022 r. Priorytetem Czechów w zakresie rolnictwa będzie zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego. Rosja i Ukraina to dwaj światowi potentaci rolni, odpowiadający za ponad jedną trzecią światowego eksportu pszenicy, a także ponad połowę eksportu oleju słonecznikowego. Zakłócenia spowodowane rosyjską inwazją wywołały obawy o globalny brak bezpieczeństwa żywnościowego. Dlatego jednym z podstawowych zadań będzie zapewnienie wystarczającej ilości żywności nie tylko dla krajów członkowskich UE, ale także na całym świecie, zwłaszcza dla krajów sąsiadujących z UE. Ma to na celu uniknięcie kolejnego kryzysu uchodźczego. W tym kontekście jednym z ważnych kroków było zniesienie ceł na produkty rolno-spożywcze z Ukrainy, które trafią nie tylko do krajów UE, ale także do innych krajów.
Kolejne priorytety prezydencji to:
• Plany WPR: Przyjęcie krajowych planów strategicznych wspólnej polityki rolnej (WPR) państw członkowskich w celu zapewnienia rolnikom z UE jasności i pewności, w tym pewności prawa. Prezydencji czeskiej zależy na przyspieszeniu całego procesu z zatwierdzeniem narodowych planów strategicznych. Chcąc pomóc w znalezieniu kompromisów między państwami członkowskimi, prezydencja planuje w najbliższych miesiącach przejąć rolę moderatora/koordynatora tego procesu.
• Oznaczenia geograficzne (GI) i etykietowanie żywności: Prezydencji czeskiej zależy na uproszczeniu wniosków o oznaczenia geograficzne i skróceniu procesu ich składania. Jednocześnie prezydencja pragnie promować żywność lokalną i regionalną. Prezydencja ma jednak zastrzeżenia co do proponowanego systemu Nutriscore (tj. ujednoliconych etykiet dla wartości odżywczych na produktach) ze względu na jego niepraktyczność.
• Sytuacja na rynku: Prezydencja czeska chce mieć kontrolę nad comiesięcznymi aktualizacjami z KE i państw członkowskich ze względu na niepewność związaną z wojną na Ukrainie, okresem przejściowym po brexicie, skutkami COVID-19 oraz wzrostem kosztów energii i nakładów.
• Zagadnienia związane z handlem rolnym
• Wylesianie i pestycydy: W debacie na temat wylesiania Republika Czeska ma odegrać neutralną rolę, zapewniając jednocześnie kontrolę nad generowanymi obciążeniami administracyjnymi. Ważnym zagadnieniem dla prezydencji będą również klęski żywiołowe, takie jak klęska kornika, którego doświadczyła Europa Środkowa, a zwłaszcza Czechy.
2. Wymiana poglądów z przedstawicielami Komisji (DG AGRI i DG MOVE) na temat korytarzy solidarnościowych ułatwiających wywóz produktów rolnych z Ukrainy
Aby w bardziej kompleksowy sposób ułatwić logistykę eksportową z Ukrainy, w maju KE uruchomiła Plan działania dla Szlaków Solidarności UE-Ukraina w celu ułatwienia ukraińskiego eksportu rolnego i dwustronnego handlu z UE [COM/2022/217]. Jego priorytetowe działania mają również na celu zwiększenie przepustowości sieci transportowych i terminali przeładunkowych oraz skuteczniejsze operacje i kontrole celne. KE przygotowuje także umowy o transporcie drogowym z Ukrainą i Mołdawią w celu usunięcia wąskich gardeł.
W planie działania Komisja zaproponowała następujące działania w perspektywie krótkoterminowej:
• Dodatkowy tabor towarowy, statki i ciężarówki: Komisja wzywa uczestników rynku UE do pilnego udostępnienia dodatkowych pojazdów. Aby dopasować popyt i podaż oraz nawiązać odpowiednie kontakty, Komisja utworzy platformę logistyczną kojarzenia partnerów i zwróci się do państw członkowskich o wyznaczenie specjalnych punktów kontaktowych Solidarity Lanes („punkt kompleksowej obsługi”).
• Przepustowość sieci transportowych i terminali przeładunkowych: ukraińskie przesyłki eksportowe produktów rolnych powinny być traktowane priorytetowo, a zarządcy infrastruktury powinni udostępnić miejsca w kolejkach dla tego eksportu. Komisja wzywa również uczestników rynku do pilnego przeniesienia mobilnych ładowarek zboża do odpowiednich terminali granicznych w celu przyspieszenia przeładunku. Umowa o transporcie drogowym z Ukrainą również usunie wąskie gardła. Aby zachęcić unijnych przewoźników do wjazdu swoich pojazdów na Ukrainę, Komisja zbada również możliwości dodatkowych gwarancji finansowych.
• Operacje celne i inne inspekcje: Komisja wzywa organy krajowe do stosowania maksymalnej elastyczności i zapewnienia odpowiedniego personelu w celu przyspieszenia procedur na przejściach granicznych.
• Składowanie towarów na terytorium UE: Komisja oceni dostępne możliwości składowania w UE i będzie koordynować działania z państwami członkowskimi w celu zapewnienia większej pojemności tymczasowego składowania ukraińskiego eksportu.
W dniach 20-21 czerwca Koordynatorzy AGRI odbyli misję na granice polsko-ukraińską. Nadrzędnym celem tej misji było sprawdzenie, czy można uprościć wymogi biurokratyczne, aby przyspieszyć tranzyt towarów rolnych do UE.
W rzeczywistości misja AGRI nie była w stanie zweryfikować, czy rzeczywiście istnieją zbyt restrykcyjne wymogi biurokratyczne, ponieważ skontrolowała tylko to, co dzieje się po polskiej stronie granicy. Na dwóch odwiedzonych przejściach granicznych (Korczowej i Medyce) władze poinformowały delegację PE, że do Polski trafia tylko znikoma ilość zboża. Przez Korczową przepływa pewna ilość kukurydzy paszowej (czyli nie do bezpośredniego spożycia przez ludzi). Ponadto zboże przeznaczone do spożycia nie podlega kontroli fitosanitarnej – stąd opóźnienia na granicach nie są spowodowane kontrolami fitosanitarnymi.
Od początku wojny w Ukrainie Rząd RP prowadzi intensywny dialog z władzami w Kijowie w celu zapewnienia wsparcia, w tym dotyczącego ułatwień dla transportu ukraińskich towarów. W interesie międzynarodowym jest wsparcie Ukrainy w celu umożliwienia wywozu produktów rolno-spożywczych, szczególnie do krajów pozaunijnych, a tym samym zapewnienie globalnego bezpieczeństwa żywnościowego.
Oceniając sytuację na przejściach, należy wziąć pod uwagę lawinowy wzrost liczby wprowadzanych transportów przez granicę polsko-ukraińską przy relatywnie niskiej przepustowości przejść, nieprzygotowanych na tak znaczny wzrost ruchu towarowego. Odnotowuje się też problemy organizacyjne po stronie ukraińskiej, np. brak wskazania odbiorcy składu kolejowego lub błędy w zgłoszeniach celnych.
W odpowiedzi na apele zarówno partnerów z Ukrainy, jak i KE, Polska wprowadziła wiele ułatwień dotyczących kontroli granicznych towarów rolnych z Ukrainy. Należy jednak pamiętać, że tak nagłe przekierowanie transportu z dotychczasowych szlaków morskich na alternatywne trasy kolejowe czy drogowe to przedsięwzięcie bezprecedensowe. Wymaga ono ścisłego współdziałania na poziomie krajowym, ale też międzynarodowym. Niezbędny jest także aktywny udział i zaangażowanie przedstawicieli biznesu zarówno z Polski, innych państw członkowskich UE, ale również Ukrainy.
W działaniach mających na celu zwiększenie tranzytu ukraińskiego zboża przez Polskę potrzebna jest pomoc ze strony KE. Dlatego konieczne jest wdrożenie zapowiedzi KE wyrażonych w Komunikacie z maja br. nt. korytarzy solidarnościowych (zwłaszcza dot. wsparcia infrastrukturalnego na granicy), które do tej pory pozostały w dużej mierze w sferze deklaracji. Polska ma świadomość, że niewystarczająca efektywność transportu zboża z Ukrainy może skutkować napływem do Europy kolejnych mas migrantów, w szczególności z Afryki Północnej oraz Bliskiego Wschodu, dlatego dąży do udzielania Ukrainie w tym zakresie możliwie szerokiego wsparcia. Władze oraz podmioty branży transportowej pozostają w stałym kontakcie ze stroną ukraińską.
Działania podejmowane przez Polskę przynoszą efekty, przykładem czego jest przełamanie impasu i rozdzielenie ruchu pasażerskiego od towarowego i dwukrotne zwiększenie przepustowości na przejściu Korczowa-Krakowiec na kierunku wjazdowym poprzez podwojenie liczby pasów do odpraw samochodów ciężarowych.
W odniesieniu do pełniącego kluczową rolę w procesie eksportu ukraińskich produktów rolnych transportu kolejowego wyzwaniami wciąż pozostają dostępność specjalnych wagonów i kontenerów, przeznaczonych do przewozu zboża i innych produktów rolnych, a także różnice w szerokości torów. Polska podkreśla, że poza transportem kolejowym istotny wkład w proces eksportu ukraińskich produktów rolnych powinien wnosić również transport drogowy. W tym kontekście bariery administracyjne wynikające z prawa UE znacząco obniżają efektywność przewozów, w tym ukraińskich produktów rolnych w międzynarodowym transporcie drogowym.
UE powinna znosić bariery wynikające z obszaru unijnego prawodawstwa w zakresie organizacji transportu drogowego, w szczególności dotyczące obowiązkowych powrotów kierowcy do centrum operacyjnego, powrotów pojazdu do państwa siedziby oraz ograniczeń w zakresie przewozów kabotażowych, tj. czterodniowego okresu karencji czy też przedłużania ważności wiz Schengen przez zatrudnionych w przedsiębiorstwach z państw członkowskich, kierowców pochodzących z państw trzecich.
W celu poszukiwania nowych rozwiązań ułatwiających przewozy 14 czerwca br. odbyło się spotkanie ministrów rolnictwa oraz ministrów infrastruktury Polski i Ukrainy, na którym dyskutowano działania możliwe do podjęcia zarówno w perspektywie krótko-, średnio-, jak i długookresowej. Wzmocnieniu współpracy służyć będzie powołany 23 czerwca br. Międzyresortowy Zespół do spraw Transportu Produktów Rolnych i Spożywczych z Ukrainy. Przewodniczącym Zespołu jest wicepremier, minister rolnictwa i rozwoju wsi, p. Henryk Kowalczyk. Wcześniej, 3 czerwca br. w MRiRW wyznaczony został pełnomocnik ministra ds. rozwoju współpracy z Ukrainą.
Dotychczasowe działania MRiRW koncentrowały się na zapewnieniu płynnej obsługi przewozów towarów rolno-spożywczych przez granicę polsko-ukraińską oraz uproszczeniu procedur kontrolnych. Należy podkreślić, że kontrole prowadzone przez polskie służby weterynaryjne, fitosanitarne czy jakości handlowej towarów nie powodują zatorów na przejściach granicznych.
Wybrane działania w celu udrożnienia ruchu na granicy:
• kontrole weterynaryjne w najbardziej ruchliwych punktach granicznych prowadzone są przez 24 godziny 7 dni w tygodniu (przejście kolejowe i drogowe w Dorohusku, przejście drogowe w Korczowej), w granicznym inspektoracie weterynarii Hrebenne i Hrubieszów wprowadzono 7-dniowy tydzień pracy;
• wydłużone zostały godziny pracy inspektorów w przypadku kontroli granicznych jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (w Dorohusku i Hrebennem oraz Korczowej). Istnieje możliwość prowadzenia kontroli tego typu w miejscu docelowym w Polsce zamiast na granicy;
• od 31 maja 2022 r. wstrzymane zostało wykonywanie granicznych weterynaryjnych kontroli pasz niezawierających tkanek pochodzenia zwierzęcego przewożonych z Ukrainy przez terytorium UE tranzytem do państw trzecich (jest to istotne ułatwienie, umożliwiające przewóz pasz roślinnych przez graniczne punkty kontroli tam, gdzie nie ma kontroli weterynaryjnej);
• odstąpiono od fitosanitarnych monitoringowych kontroli zbóż importowanych z Ukrainy. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa nie prowadziła i nie prowadzi kontroli fitosanitarnych zbóż konsumpcyjnych ani paszowych (kontroluje tylko nasiona oraz sadzonki – znikoma ilość). Kontrole fitosanitarne nie stanowią więc problemu.
• zboża na cele konsumpcyjne, tj. do spożycia przez ludzi, kontroluje Państwowa Inspekcja Sanitarna, podległa Ministrowi Zdrowia. Ma to jednak miejsce w przypadku importu towaru do Polski. W przypadku towarów przekazywanych w tranzycie do innych państw członkowskich lub państw trzecich kontrola graniczna pod względem sanitarnym nie jest przeprowadzana, a o ewentualnej kontroli towaru decyduje właściwy organ w państwie docelowym importu.
• Ukraina stoi przed koniecznością wywiezienia w najbliższych trzech kwartałach ok. 50 mln ton zbóż (ok. 5 mln ton w ujęciu miesięcznym).
• Obecnie jedyną drogą realizacji ukraińskiego eksportu są przejścia graniczne z państwami Europy Środkowej (Polska, Słowacja, Węgry, Rumunia), w tym przede wszystkim transport kolejowy, właściwy do transportu towarów masowych. Łączne możliwości odwozu kolejowego tą drogą to jedynie ok. 6,5–10 mln ton łącznie w najbliższych trzech kwartałach. Wynika to z niskiego poziomu rozwoju infrastruktury transgranicznej oraz wąskich gardeł na dalszych etapach łańcucha logistycznego (dostępność wagonów zbożowych w Europie Środkowej, przepustowość portów). Bez podjęcia działań nadzwyczajnych ok. 80–87% spodziewanych wolumenów zbóż (ok. 40–44 mln ton) nie zostanie wywiezione z Ukrainy.
• W okresie od 24 lutego do 15 maja 2022 roku przez polsko-ukraińską granicę przewieziono 481,2 tys. ton ukraińskich zbóż (dla porównania w analogicznym okresie poprzedniego roku tylko 6,1 tys. ton).
• Łączna przepustowość czterech polsko-ukraińskich kolejowych przejść granicznych wynosi obecnie około 50 tys. ton zboża dziennie, z czego obecnie wykorzystywanych jest tylko 20 tys. ton dziennie.
3. Nowa strategia leśna UE 2030 – zrównoważona gospodarka leśna w Europie
W ramach Europejskiego Zielonego Ładu, który został opublikowany 29 stycznia 2020 r., KE opracowała projekt Nowej Strategii Leśnej UE.
W kontekście skutków zmiany klimatu inicjatywa koncentruje się na roli, jaką lasy mogą odegrać w łagodzeniu zmiany klimatu. Jako naturalne pochłaniacze dwutlenku węgla mogą przyczynić się do zrównoważenia emisji dwutlenku węgla. Dlatego ważne jest, aby chronić, ulepszać i powiększać obszary leśne, jeśli UE ma osiągnąć neutralność klimatyczną. Ponadto lasy zapewniają szereg usług ekosystemowych (czysta woda i powietrze, kontrola erozji, schronienie itp.) i mogą być głównym podmiotem biogospodarki o obiegu zamkniętym.
Kluczowymi celami Nowej Strategii Leśnej UE będą efektywne zalesianie, ochrona i odtwarzanie lasów w UE, tak aby zwiększyć potencjał lasów do pochłaniania i magazynowania CO2, promowanie biogospodarki oraz zmniejszenie wpływu i zasięgu pożarów, przy jednoczesnej ochronie bioróżnorodności. Strategia obejmuje cały cykl leśny i promuje liczne usługi ekologiczne i społeczno-gospodarcze świadczone przez lasy.
Kontrsprawozdawca EKR, pani Aguilar, we współpracy z poprzednim sprawozdawcą, panem Sarvaamą, zdołała jasno zdefiniować w sprawozdaniu z własnej inicjatyty różne kompetencje w dziedzinie leśnictwa między UE a państwami członkowskimi, zgodnie z zasadą pomocniczości. W rzeczywistości art. 4 TFUE przewiduje wspólne kompetencje i odpowiedzialność w zakresie lasów, w szczególności w ramach unijnej polityki ochrony środowiska, bez odwoływania się do wspólnej unijnej polityki leśnej, utrzymując politykę leśną w kompetencji państw członkowskich. Ponadto jasno zdefiniowano przepisy dotyczące własności lasów, aby uniknąć nadmiernego obciążenia administracyjnego wszystkich podmiotów. Wdrażanie strategii musi być adekwatne do celu na poziomie regionalnym i lokalnym, z uwzględnieniem wpływu społeczno-gospodarczego, jaki może ona generować.
Poseł Krzysztof Jurgiel wstrzymał się od głosu, ze względu na niejasność, jak ostatecznie sformułowane zostaną cele wiążące strategii na szczeblu narodowym i UE, w tym cel objęcia 10% powierzchni lasów ochroną ścisłą (tj. ich wyłączeniem z gospodarki leśnej) oraz definicje lasów pierwotnych.
Sprawozdanie zostało przyjęte przez komisję AGRI.
4. Wymiana poglądów z przedstawicielem Komisji (DG AGRI) na temat krajowego planu strategicznego w zakresie wspólnej polityki rolnej
Proces zatwierdzania planów strategicznych WPR jest określony w rozporządzeniu w sprawie planów strategicznych WPR. Artykuł 118 tego rozporządzenia stanowi, że Komisja ocenia ich:
• kompletność,
• spójność z ogólnymi zasadami prawa unijnego,
• spójność z rozporządzeniem w sprawie WPR oraz powiązanymi aktami delegowanymi i wykonawczymi,
• wpływ na właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego i konkurencji,
• wpływ na obciążenia administracyjne.
Ocena dotyczy w szczególności adekwatności strategii planu strategicznego WPR, odpowiadających jej celów szczegółowych, celów, interwencji oraz przydziału środków budżetowych na realizację celów szczegółowych planu strategicznego WPR poprzez proponowany zestaw interwencji na podstawie analizy SWOT i oceny ex ante.
W tym względzie należy również pamiętać, że art. 118 wyraźnie stanowi, że zatwierdzanie planów strategicznych odbywa się wyłącznie na podstawie aktów prawnie wiążących dla państw członkowskich (stąd między innymi kontrowersje wokół oceny planów przez pryzmat realizacji celów Zielonego Ładu, który nie opiera się dotychczas na żadnym wiążącym akcie legislacyjnym).
Zatwierdzenie każdego planu strategicznego WPR odbywa się nie później niż sześć miesięcy po jego przedłożeniu przez dane państwo członkowskie. Nie obejmuje to czasu, jaki państwa członkowskie potrzebują na zmianę swojego planu (tzw. mechanizm "stop the clock"). Etapem pośrednim zatwierdzania planów jest pisemna reakcja Komisji w formie rekomendacji.
Polska otrzymała uwagi dla polskiego projektu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 w dniu 28 kwietnia. KE opublikowała także, na prośbę Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, odniesienia strony polskiej do kluczowych uwag. Takie działanie ma na celu zachowanie transparentności całego procesu negocjacyjnego. Projekt Planu z wprowadzonymi zmianami zostanie przekazany do KE na przełomie maja i czerwca 2022, co wynika z harmonogramu prac nad projektem.
.png)
Zaloguj przez Facebook
