Bardzo wielu rolników nadal niewiele wie o GAEC 2, co budzi coraz większe niepokoje na wsi. Wydaje się, że resort rolnictwa wydaje znaczne środki na promowanie różnego rodzaju swojej działalności, ale na kampanie informacyjne które dotyczą wdrażanych przepisów to już środki są skompione. Jeżeli ktoś zapyta skąd taka diagnoza? Ano stąd, że rolnicy nadal mało co wiedzą o GAEC 2 z czego ministerstwo rolnictwa zdaje sobie sprawę, bo w ostatnim wyjaśnieniu przekazało do KRIR pismem DPB.bk.541.13.2025 stosowne informacje z uprzejmą prośbą o ich przekazanie do wszystkich wojewódzkich izb rolniczych- przyznając tym samym że wiedza w tym zakresie wśród zainteresowanych rolników jest szczątkowa.
Wyjaśniamy więc i my (choć to nie jest naszą rolą tylko resortu, no cóż):
GAEC 2 – Co to jest i dlaczego jest ważne dla rolników?
Od kilku lat coraz więcej mówi się o tzw. normach GAEC w rolnictwie. To skrót od angielskiego terminu Good Agricultural and Environmental Condition, czyli Dobrej Kultury Rolnej zgodnej z ochroną środowiska. Jedną z kluczowych norm jest GAEC 2, która odgrywa istotną rolę w utrzymaniu trwałości użytkowanych gruntów rolnych.
GAEC 2 to jedna z norm w ramach systemu warunkowości obowiązującego w Unii Europejskiej. Jej głównym celem jest ochrona torfowisk i terenów podmokłych – czyli obszarów szczególnie wrażliwych przyrodniczo i istotnych dla magazynowania węgla w glebie.
W praktyce GAEC 2 oznacza, że rolnicy nie mogą przekształcać torfowisk ani terenów podmokłych w sposób, który prowadzi do ich degradacji, np. poprzez meliorację, orkę czy inne działania osuszające. Ma to zapobiec uwalnianiu znacznych ilości gazów cieplarnianych, które byłyby uwolnione z wysychających gleb organicznych.
Ochrona klimatu – torfowiska są jednym z najważniejszych naturalnych magazynów węgla. Ich degradacja prowadzi do emisji dwutlenku węgla do atmosfery.
Bioróżnorodność – tereny podmokłe są siedliskiem wielu unikalnych gatunków roślin i zwierząt.
Zatrzymywanie wody – bagna i mokradła pomagają w regulacji gospodarki wodnej, co ma znaczenie w czasie suszy lub powodzi.
GAEC 2 obowiązuje wszystkich rolników, którzy korzystają z unijnych dopłat bezpośrednich lub innych form wsparcia w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Niespełnienie tej normy może skutkować zmniejszeniem wysokości dopłat, dlatego tak ważne jest, by znać i rozumieć zasady jej stosowania.
Norma GAEC 2 to nie tylko biurokratyczny wymóg, ale przede wszystkim narzędzie ochrony zasobów naturalnych. Działania na rzecz ochrony torfowisk i terenów podmokłych przynoszą korzyści nie tylko środowisku, ale również przyszłości rolnictwa – bardziej odpornego na zmiany klimatyczne i zasobniejszego w zdrowe gleby i wodę.
Poniżej dla porządku- korespondencja resortu rolnictwa z KRIR:
W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 17 kwietnia 2025 r., przekazujące Stanowisko przyjęte na VIII Posiedzeniu Krajowej Rady Izb Rolniczych VII kadencji w dniu 10 kwietnia br. w sprawie normy GAEC 2 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekazało następujące informacje.
„Na wstępie warto podkreślić, że norma GAEC 2 ma na celu ochronę torfowisk i obszarów podmokłych użytkowanych rolniczo z jednoczesnym uwzględnieniem prowadzenia działalności rolniczej pozwalającej zakwalifikować te grunty jako użytki rolne, co wielokrotnie podkreślano. Warunkowość jest obowiązkowa dla rolnika wnioskującego o przyznanie płatności bezpośrednich lub płatności obszarowych w ramach II filara WPR, ponieważ uzależnia otrzymanie pełnego wsparcia od spełniania przez beneficjentów norm i wymogów obejmujących obszar: klimat i środowisko, zdrowie publiczne, zdrowie roślin i dobrostan zwierząt. Jest ona również obowiązkowa do wdrożenia dla państwa członkowskiego, co wynika wprost z obowiązujących zapisów załącznika nr III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115.
Co do zasady warunkowość stanowi kontynuację wcześniejszej zasady wzajemnej zgodności i zazielenienia. Obowiązuje rolników od 2023 r., jedynie w przypadku normy GAEC 2 państwo członkowskie mogło opóźnić jej wdrożenie do 2025 r. Taka decyzja została przez Polskę podjęta. Niezależnie jednak od tej decyzji, na etapie przygotowania Planu Strategicznego na lata 2023-2027 konieczne było wskazanie założeń i kryteriów wyznaczania obszarów objętych normą GAEC 2. Dlatego też w zaakceptowanym przez Komisję Europejską w 2022 roku polskim Planie Strategicznym określono, że normą GAEC 2 będą objęte obszary o zawartości materii organicznej na poziomie co najmniej 30% i miąższości na poziomie co najmniej 40 cm. Powierzchnia obszarów objętych normą wyniosłaby wówczas ok. 578 tys. ha.
W uchwale Komitetu Monitorującego Plan Strategiczny z dnia 7 listopada 2024 r. zmieniającej dokument programowy, wskazano szczegółowe wymogi, jakie będą obowiązywały rolników na obszarze objętym normą GAEC 2, jak również zaproponowano zmianę kryterium zawartości materii organicznej z 30% do 60%. Oznaczałoby to znaczne zmniejszenie powierzchni objętej normą GAEC 2. Propozycja ta spotkała się z dutym sprzeciwem ze strony organizacji przyrodniczych i ekologicznych. Komisja Europejska również nie zaakceptowała propozycji zmiany kryterium zawartości materii organicznej. Ostatecznie w wyniku negocjacji kryterium to zostało zmienione z 30% na 40%. W skali kraju powierzchnia obszarów użytkowanych rolniczo do objęcia normą GAEC 2 dla wskazanych kryteriów wynosi ok. 399,9 tys. ha. Tym samym zmniejszyła się o ok. 178 tys. ha w stosunku do powierzchni przyjętej w Planie Strategicznym w 2022 r.
Ponadto należy pamiętać, że o obowiązkowym wejściu w życie GAEC 2 od 2025 r. rolnicy wiedzieli już od 2022 r., a szczegółowo byli informowani już od 2023 r. w trakcie m.in. spotkań i szkoleń organizowanych przez MRiRW, szkoleń i warsztatów organizowanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), ośrodki doradztwa rolniczego, izby rolnicze, a takie za pośrednictwem publikacji oraz informacji na stronie MRiRW, ARIMR, w korespondencji oraz w skierowanych do rolników komunikatach i materiałach informacyjnych.
Należy podkreślić, że każdy projekt rozporządzenia, w tym również rozporządzenia o wejściu w życie normy GAEC 2 oraz dotyczący wymogów dla tej normy, jest procedowany w sposób transparentny – przebieg całego procesu jest dokumentowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji: https://rcl.gov.pl/. Kaidy projekt wysyłany jest do uzgodnień, konsultacji publicznych, opiniowania. W ramach tych konsultacji istniała możliwość zgłaszania uwag, które były rozpatrywane w toku prac nad rozporządzeniami.
Dodatkowo MRiRW przypomina, że w związku z licznymi napływającymi zapytaniami dotyczącymi w szczególności wymogów w zakresie normy GAEC 2, dnia 04 kwietnia 2025 r. MRiRW przekazało do KRIR pismem DPB.bk.541.13.2025 stosowne informacje z uprzejmą prośbą o ich przekazanie do wszystkich wojewódzkich izb rolniczych.
oprac, e-red, ppr.pl
.png)
Zaloguj przez Facebook
