Towarzyskie mamy są lepsze

Pogaduszki z koleżankami, wzajemne czesanie włosów i wspieranie się w grupowych kłótniach zwiększają szanse na odchowanie zdrowego potomstwa. Przynajmniej u pawianów.

Ten eksperyment jest chyba jednym z najdłuższych w historii badania zachowań zwierząt. Od ponad trzydziestu lat naukowcy z różnych krajów podglądają życie rodzinne pawianów mieszkających u podnóża góry Kilimandżaro w Kenii. Pawiany należące do gatunku Papio cynocephalus są znakomitym obiektem badań, ponieważ żyją w licznych grupach złożonych z osobników różnej płci i w różnym wieku. Samice przez całe życie pozostają w swojej rodzinie, podczas gdy dorosłe samce zazwyczaj opuszczają dom i szukają szczęścia w innej grupie. 

Badacze z University of California podglądali swoje stado "zaledwie" przez 16 lat. Bardzo dokładnie odnotowywali wszystkie ciąże, narodziny nowych osobników, ważniejsze fakty dotyczące ich dojrzewania oraz śmierć zwierząt. W sumie badaniami objęto 108 samic, które łącznie przeżyły 633 lata. Na łamach najnowszego "Science" amerykańscy badacze prezentują wyniki swojej pracy.

Chodzenie na plotki 

Miarą sukcesu rozrodczego samicy jest liczba urodzonych i wprowadzonych w dorosłość dzieci. Naukowcy notowali więc losy każdego malucha do czasu jego pierwszych urodzin (odpowiada to piątemu rokowi życia u ludzi). U pawianów jest to niemal magiczna granica wieku. Dochowanie małpiątka do roku w dobrym zdrowiu znacznie zwiększa jego szansę na przetrwanie i późniejsze rozmnażanie się. 

Naukowcy twierdzą, że ochota pawianic na "pogawędki" i przebywanie z innymi samicami ma świetny wpływ na ich dzieci. Te małpy, które lubiły towarzystwo, odchowały więcej zdrowych maluchów. 

Stopień zażyłości kontaktów między samicami pawianów określano na podstawie czułości, jakie sobie wzajemnie okazują. Do niewątpliwych pieszczot należą: iskanie się, przytulanie (siedzenie ciasno koło siebie) i wzajemne wspieranie się w przypadku sprzeczki z innymi pawianami. Iskanie się zwalnia u małp tempo bicia serca i przyczynia się do uwalniania endorfin - hormonów szczęścia. Koleżeńskie samice zazwyczaj mają dobrą pozycję w grupie i są lepiej tolerowane przez wyżej postawione pawianice. Jak wynika z badań, częste "bywanie w towarzystwie" zapewnia małpiątkom lepszy start w życiu. Są one akceptowane przez grupę i mało narażone na stres. Dobre układy w rodzinie mogą dawać samicy i związanemu z nią maleństwu konkretne korzyści materialne, np. dostęp do wartościowego pokarmu lub ochronę dominujących samic. To oczywiście ma ścisły związek ze zdrowiem i samopoczuciem ich potomstwa. 

Człowiek też małpa 

Wyniki naszych obserwacji pokrywają się z badaniami ludzkich zachowań – podkreśla kierująca badaniami Joan Silk. 

Pomoc ze strony społeczeństwa ma ogromny wpływ na zdrowie i kondycję psychiczną człowieka przez całe życie. Izolacja zwiększa ryzyko różnych chorób (w tym zaburzeń psychicznych) oraz wypadków. Ludzie, którzy nie utrzymują kontaktów z innymi, częściej mają problemy małżeńskie, rozwodzą się lub żyją w separacji. Samotność jest źródłem stresu i w skrajnych przypadkach może nawet przyczynić się do śmierci. Istnieją już badania, które dowodzą, że przyszłe mamy żyjące w marnych warunkach materialnych zwiększają swoją szansę na urodzenie dużego, zdrowego dziecka, jeśli lubią towarzystwo innych ludzi. 

Istnieją zasadnicze różnice między organizacją społeczną pawianów i człowieka. U ludzi dużą część inwestycji rodzicielskiej (opieka, dostarczanie zasobów) biorą na siebie ojcowie i ich rodziny. Pawiany są matrylokalne (samice zostają w rodzinie, a samce migrują). Tworzą więc grupy, w których samice są ze sobą spokrewnione – tłumaczy dr Bogusław Pawłowski z Katedry Antropologii Uniwersytetu Wrocławskiego. 

A jednak w niektórych społeczeństwach tradycyjnych stwierdzono podobne zależności, jak u pawianów. Np. u rolników w Gambii prawdopodobieństwo przeżycia dziecka też jest większe, jeśli żyje jego babcia od strony matki lub starsze siostry matki. Jest nawet hipoteza, że tak działający mechanizm mógł być ewolucyjną przyczyną wynalazku długowiecznej "babci" u człowieka – dodaje uczony.