Rynek mleka według prognozy ARR

W dniu 18 czerwca 2003 r. odbyło się kolejne posiedzenie zespołu niezależnych ekspertów, powołanego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego, którego celem było zaktualizowanie prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych do końca 2003 roku.

Poniżej prezentujemy prognozy cen pszenicy, żyta, żywca wieprzowego i wołowego oraz mleka i jego przetworów na tle przewidywanych czynników popytowo-podażowych wpływających na ich poziom.

Rynek zbóż | Rynek mięsa | Rynek mleka

RYNEK MLEKA

• aktualna sytuacja cenowa

– mleko surowe
Sezonowy wzrost podaży mleka surowego do skupu spowodował pogłębienie się spadkowej tendencji cen surowca utrzymującej się od początku br. Według danych GUS w maju 2003 r. średnia cena skupu mleka wyniosła 69,28 zł/hl i była o 3,8% niższa niż w kwietniu i o 1,3% niższa niż przed rokiem.

– masło w blokach
Niskie ceny surowca mlecznego oraz konieczność przetwórstwa zwiększonych jego dostaw wpływają ograniczająco również na poziom cen masła. Pomimo okresu zimowego, ceny zbytu masła od stycznia do kwietnia br. (wg GUS) obniżały się w granicach 0,9%-2,1% miesięcznie. W maju 2003 r., według cotygodniowych komuni-katów Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi ceny masła w blokach wahały się od 7,82 zł/kg do 8,07 zł/kg (zVAT). Średnia cena ukształtowała się na poziomie 7,94 zł/kg i była o ok. 1% wyższa niż w poprzednim miesiącu, ale o ponad 3% niższa w porównaniu do analogicznego okresu 2002 r.

– mleko odtłuszczone w proszku (OMP)
Poprawa koniunktury na światowym rynku mleka w proszku wpłynęła stymulu-jąco na ceny tego artykułu na rynku krajowym, które od początku br. wykazywały lek-ką tendencję wzrostową. Według danych GUS w kwietniu 2003 r. średnia cena zbytu odtłuszczonego mleka w proszku ukształtowała się na poziomie 6,01 zł/kg (z VAT) i była nieznacznie (o 0,7%) wyższa niż w marcu br., choć nadal o 19% niższa w po-równaniu do analogicznego okresu 2002 r. Sezonowy wzrost podaży OMP spowodo-wał aktualnie obniżenie jego cen. W maju br. według cotygodniowego monitoringu prowadzonego przez MRiRW przeciętna cena tego artykułu wyniosła 5,65 zł/kg (z VAT) i była o ok. 5% niższa niż miesiąc wcześniej.

• czynniki wpływające na poziom cen:

– pogłowie krów i produkcja mleka
W 2002 r. odnotowano wyhamowanie tempa spadku pogłowia krów. Według danych GUS w grudniu ub.r. wynosiło ono ok. 3 mln szt. i było o 0,8% niższe niż w analogicznym okresie 2001 r. i jednocześnie o 2,2% większe niż w czerwcu 2002 r. Polskie mleczarnie, aby zapewnić sobie możliwość funkcjonowania na rynku unijnym muszą przestrzegać standardów jakościowych obowiązujących w UE. Prawdopodobnie ograniczy to skup mleka od drobnych producentów, którzy z uwagi na brak środków finansowych nie będą w stanie sprostać wymaganiom jakościowym w odniesieniu do surowca mlecznego i będą zmuszeni do rezygnacji z tego kierunku produkcji. Eliminacja tej części rolników nie powinna jednak wpłynąć na zmniejszenie krajowej produkcji mleka, gdyż w gospodarstwach wielkotowarowych nadal obserwuje się pozytywne trendy w koncentracji pogłowia krów i poprawie materiału genetycznego. Przewiduje się, że produkcja mleka w 2003 r. wyniesie 11,5 mld l i będzie nieco większa niż w 2002 r.

– podaż mleka surowego, masła i mleka odtłuszczonego w proszku
Od początku 2003 r. odnotowywane są zwiększone dostawy mleka do skupu. Według danych GUS skup surowca w miesiącach styczeń-kwiecień br. wyniósł ok. 2,2 mld l i był o 4,2% większy niż w analogicznym okresie przed rokiem. Należy oczekiwać, że wysoka podaż mleka wystąpi w okresie maj-lipiec br., gdyż w miesiącach tych jest ona zwykle o ponad 50% wyższa niż w miesiącach zimowych.

Jednym z głównych czynników zachęcających producentów do zwiększania produkcji i podaży mleka, mimo niskich cen surowca, jest kontynuacja przygotowań do wprowadzenia systemu kwot mlecznych. Według ocen ekspertów IERiGŻ skup mleka w br. może osiągnąć poziom ok. 7,4 mld l, tj. o ok. 3% wyższy niż w 2002 r.

Sukcesywnie rosnące dostawy mleka do skupu oraz notowana od początku 2003 r. poprawa koniunktury na światowym rynku mleka powodują wzrost krajowej produkcji podstawowych artykułów mleczarskich. Według danych GUS w miesiącach styczeń-kwiecień br. produkcja masła w blokach wyniosła 45 tys. t i była o 4,5% wyż-sza niż w analogicznym okresie ub.r. Mleka odtłuszczonego w proszku wyprodukowano w tym okresie ok. 34 tys. t, tj. o 4% więcej niż przed rokiem.

Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach produkcja masła oraz odtłusz-czonego mleka w proszku będzie wzrastać wskutek presji podaży surowca oraz prowadzonych działań interwencyjnych.

– handel zagraniczny
Aktualnie ceny masła na rynku europejskim są znacząco niższe od cen w Polsce. W połowie maja br. cena masła w portach Europy Zachodniej (na bazie FOB) kształtowała się na poziomie 1275 USD/t (4,77 zł/kg). Przy wysokich refundacjach eksportowych stosowanych w UE (185 EURO/100 kg, tj ok. 7,90 zł/kg) w celu wyzbycia się wysokich nadwyżek tego artykułu ograniczone są możliwości ekspor-towe krajowego masła. Według danych GUS w okresie I kwartału br. wywieziono go blisko 2,3 tys. t wobec 4,2 tys. t w analogicznym okresie 2002 r. W tym samym czasie odnotowano również spadek importu. W okresie styczeń-marzec br. zaimportowano ok. 1,3 tys. t masła, tj. 8% mniej niż w tym samym czasie 2002 r.

Pomimo poprawy koniunktury na światowym rynku odtłuszczonego mleka w proszku, jego eksport w br. utrzymuje się na niskim poziomie. Cena tego artykułu w połowie maja (w portach Europy Zachodniej) ukształtowała się średnio na poziomie 1570 USD/t i była o ok. 43% wyższa niż w analogicznym okresie ub.r. Według GUS w okresie I kwartału 2003 r. wyeksportowano 14,1 tys. t proszku chudego, tj. o 15% mniej niż w tym samym okresie 2002 r. Wzrostu eksportu OMP należy spodziewać się w sezonie letnim, w okresie zwiększonej produkcji tego artykułu oraz realizacji przez ARR dopłat do jego wywozu.

– spożycie masła
Niski poziom cen masła utrzymujący się od początku 2003 r. sprzyja zwiększaniu konsumpcji tego produktu. Spożycie masła w I kwartale (wg danych GUS) było o ponad 3% większe w porównaniu z analogicznym okresem 2002 r. Z uwagi na wzrost poziomu cen margaryn utwardzanych należy oczekiwać, że spożycie masła w 2003 r. będzie wyższe od notowanego w 2002 r.

– działania ARR
W 2003 r. Agencja Rynku Rolnego realizuje szeroki zakres interwencji, która ma na celu wsparcie krajowego mleczarstwa. Od początku maja 2003 r. ARR prowadzi zakupy nadwyżek masła w ramach rotacji rezerw państwowych. Do 21 czerwca zakupiono ok. 2,9 tys. t masła w blokach po cenie 7,57 zł/kg netto.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 2003 r. realizowane są również dopłaty do eksportu 33,7 tys. t odtłuszczonego mleka w proszku w wysokości 0,70 zł/kg. Na podstawie uchwały Nr 132/2003 Rady Ministrów z dnia 20 maja 2003 r. realizowane będą dopłaty (0,65 zł/kg) do produkcji 60 tys. t mleka w proszku (OMP/PMP) i 1 tys. t kazeiny (1 zł/kg).

W 2003 r. ARR kontynuować będzie także zapoczątkowany w 2001 r. program dopłat do przechowywania produktów mleczarskich wytworzonych z krajowego su-rowca. Dopłatami tymi objęte może być: do 7 tys. t masła, do 5 tys. t mleka odtłuszczonego w proszku i do 13 tys. t serów twardych.

• prognoza cen do grudnia 2003 r.

Zespół niezależnych ekspertów, uwzględniając koniunkturalne i sezonowe zmiany w układzie czynników podażowo-popytowych na rynku mleka, przewiduje do końca 2003 r. następujący poziom cen:

*- ceny zbytu z podatkiem VAT.