Poskarż się na sąd

Jutro w życie wchodzi ustawa, która pozwala poskarżyć się do wyższej instancji sądowej na przewlekłe prowadzenie procesu lub czynności komornika. Wprowadzenie takiego przepisu zalecała Polsce od dawna Unia Europejska.

Sejm uchwalił tę ustawę w czerwcu. Dzięki niej obywatelom ma być łatwiej egzekwować swoje konstytucyjne prawo do rozpatrzenia sprawy sądowej bez zbędnej zwłoki, w rozsądnym terminie. Nie zawarto w niej wyliczenia, jaki termin jest "rozsądny" dla sprawy liczącej jeden tom akt, a jaki dla sprawy kilkudziesięcio- lub nawet kilkusettomowej. Każdorazowo będzie to oceniał sąd badający skargę.

Polska w dalszym ciągu pozostaje w czołówce krajów, z których wpływa największa liczba skarg na przewlekłość postępowania sądowego do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Przedstawiciele polskiego resortu sprawiedliwości zapewniają jednak, ze sytuacja się poprawia, a wchodząca w życie ustawa jeszcze bardziej zdyscyplinuje sądy co do sprawności procesów. Inny cel ustawy to stworzenie możliwości uzyskania od Skarbu Państwa lub komornika rekompensaty za zbyt długie rozpatrywanie sprawy oraz ułatwienie dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych prawa cywilnego.

Skarga z żądaniem stwierdzenia, że w postępowaniu nastąpiła nieuzasadniona przewlekłość, może zostać wniesiona w procesach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe; o wykroczenia zwykłe; postępowaniach przeciwko podmiotom zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary; sprawach cywilnych i karnych, a także administracyjnych oraz egzekucyjnych (np. czynności komornika).

W każdym przypadku skargę wnosi się do instancji wyżej od sądu, który sprawę prowadzi. W przypadku skargi na przewlekłość postępowania egzekucyjnego sądem właściwym jest sąd okręgowy, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja.

Skarżący może skierować swój wniosek jeszcze w toku postępowania w sprawie, w której według niego doszło do przewlekłości. Sąd zobowiązany jest wydać orzeczenie w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia złożenia skargi. Aby nie doszło do przewlekłości spowodowanej ciągłymi skargami o przewlekłość w ustawie zapisano, że strona jest uprawniona do wniesienia ponownej skargi w tej samej sprawie, po upływie 12 miesięcy, lub 6 miesięcy w przypadku postępowania egzekucyjnego, od daty wydania przez sąd orzeczenia w przedmiocie przewlekłości postępowania.

Oceniając, czy doszło do przewlekłości postępowania sąd zbada terminowość i prawidłowość czynności podjętych w trakcie postępowania przez sąd lub komornika, z uwzględnieniem charakteru sprawy, stopnia jej faktycznej i prawnej zawiłości, znaczenia dla strony rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowania się stron, a w szczególności strony skarżącej, w trakcie postępowania - czyli zbada, czy przewlekłość nie występuje z winy skarżącego.

W przypadku uwzględnienia skargi sąd może na żądanie skarżącego przyznać mu od Skarbu Państwa (a w przypadku postępowania egzekucyjnego - od komornika), kwotę do 10 tys. zł.

Ponadto, w przypadku uwzględnienia skargi strona może dochodzić w odrębnym postępowaniu naprawienia przez Skarb Państwa albo komornika szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości. W takim wypadku postanowienie, w którym stwierdzono przewlekłość postępowania, jest wiążące dla sądu w postępowaniu cywilnym toczącym się w przedmiocie odszkodowania, w zakresie stwierdzenia przewlekłości postępowania.