Jesienne odżywianie rzepaku ozimego

Przez ostatnie lata obserwuje się coraz większe zainteresowanie rolników uprawą rzepaku. Jest on obecnie najpowszechniej uprawianą rośliną oleistą w Polsce. Jego nasiona są świetnym surowcem między innymi do produkcji oleju spożywczego. Poza tym znajdują zastosowanie jako dodatek do pasz lub w przemyśle naftowym – estry kwasów tłuszczowych stosuje się  jako komponent paliw.
Tak szerokie zastosowanie rzepaku powoduje, że zainteresowanie jego uprawą systematycznie rośnie. W 2012 roku według GUS powierzchnia uprawy rzepaku w Polsce  wyniosła ponad 720 tys. ha i przewiduje się, że w ciągu kilku najbliższych lat może ona przekroczyć nawet milion hektarów.
Rzepak ozimy jest rośliną o stosunkowo dużych wymaganiach klimatyczno-glebowych oraz bardzo dużych wymaganiach pokarmowych. W praktyce jest zasiewany najczęściej na stanowisku po pszenicy lub innych zbożach i często bywa jedyną rośliną dwuliścienną w płodozmianie gospodarstw. Na stanowiska pod rzepak powinny być  przeznaczane gleby zasobne w składniki pokarmowe, o uregulowanym pH, (powyżej 6,0) i zasobne w wapń. Najlepszymi glebami dla uprawy  rzepaku są gleby kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego, żytniego bardzo dobrego oraz pszennego górskiego. Może być też uprawiany na glebach kompleksu żytniego dobrego.
Szczególnie ważnym elementem decydujący o sukcesie tej uprawy jest właściwy termin siewu. Zależnie od regionu kraju należy go wykonać od połowy do końca sierpnia. W praktyce, przy zmianowaniu po zbożach trudno o dotrzymanie właściwego terminu, jednak decyduje on o wejściu roślin w odpowiedniej fazie w stan spoczynku zimowego. Rzepak jest bardzo wrażliwy na opóźnianie siewu i tylko w szczególnie korzystnych warunkach dopuszcza się jego wykonanie w pierwszych dniach września. Kolejnym bardzo istotnym elementem jest uzyskanie prawidłowej obsady roślin. Przeciętna obsada jesienią powinna wynosić 40-60 roślin/m2 w przypadku odmian liniowych oraz 35-45 roślin/m2 w przypadku odmian mieszańcowych. Niestety często popełnianym błędem jest zbyt gęsty siew. Prowadzi to do wzajemnej wysokiej konkurencji rzepaku, rośliny „przeszkadzają” sobie nawzajem w wegetacji, w efekcie są mniejsze i słabsze.
Dobrze przygotowane stanowisko pod rzepak  to takie, które ma odpowiednio zagęszczoną glebę zapewniającą dobry podsiąk wody ułatwiający roślinie szybkie kiełkowanie i  wyrównane wschody. W tym miejscu należy także pamiętać o wykonaniu siewu na odpowiednią głębokość – tak aby szyjka korzeniowa znajdowała się tuż nad powierzchnią gleby.
Wybrana technika siewu powinna zapewnić równomierne i płytkie umieszczenie nasion w glebie na głębokości 1-2 cm. Jednym z kluczowych czynników mających olbrzymi wpływ na jesienny rozwój rzepaku jest właściwe odżywienie roślin w składniki pokarmowe. Bez prawidłowo zbilansowanego nawożenia nie możemy uzyskać wysokich wydajności. W okresie jesiennym najistotniejsze jest to by rośliny wykształciły silny system korzeniowy (gruba szyjka korzeniowa – co najmniej 1cm, maksymalnie długi korzeń, co najmniej 15cm, duża ilość korzeni bocznych i włośników), w którym zgromadzą maksymalnie dużo substancji zapasowych gwarantujących dobre przezimowanie i szybki start wiosną.
Należy pamiętać, że programowanie plonu rzepaku kształtuje się już jesienią. To w tym okresie pojawiają się  zawiązki rozgałęzień bocznych, a działania rolnika mają doprowadzić do tego, by potencjał plonotwórczy został wykorzystany w jak największym stopniu. Szybkie, wyrównane wschody wymagają przede wszystkim odpowiedniej ilości łatwo dostępnego azotu, fosforu, siarki oraz wapnia. Fosfor to zastrzyk energii i rozbudowa korzenia, a wapń to właściwe odżywienie, a także element zapewniający dostępność składników z nawozu i gleby. Siarka jest pierwiastkiem, który poprawia zimotrwałość oraz gwarantuje dobry rozwój roślin wiosną. Zaleca się zastosować po rzepak ok. 30 kg tego pierwiastka już jesienią oraz wiosną, razem z nawozami azotowymi.  Należy tutaj również wspomnieć o potasie, który ze względu na dużą mobilność szczególnie na glebach lżejszych (przemywanie w glebie) dobrze jest podać przed ruszeniem wegetacji wiosną (oczywiście tylko  na stanowiskach o co najmniej średniej zasobności w ten pierwiastek).  Skutecznym  rozwiązaniem w nawożeniu rzepaku stało się  stosowanie nowoczesnych nawozów azotowo-fosforowo-siarkowych z mikroelementami (szczególnie borem). Oczywiście niezbędne jest w takim systemie podanie potasu  w ilości i czasie, który możemy sobie regulować w zależności od potrzeb. Dodatkowym atutem takiego rozwiązania jest  biostymulacja roślin na etapie rozwoju jesiennego, szczególnie ta wpływająca na szybki rozwój systemu korzeniowego roślin, będącego swoistym  magazynem substancji zapasowych w roślinie.
Nowością w ostatnich latach staje się punktowy siew rzepaku. Korzyści z takiego systemu siewu jest wiele, między innymi umożliwienie roślinom wytworzenia rozgałęzień trzeciego rzędu, aby maksymalnie wykorzystać potencjał genetyczny nowoczesnych odmian. Taki siew daje możliwość zastosowanie najbardziej precyzyjnej metody wysiewu nawozów – a mianowicie zastosowanie nawożenia ultrazlokalizowanego w postaci mikrogranulatu np. Physiostart. Nawozy w formie mikrogranulatu aplikowane są bezpośrednio do redlicy nasiennej w ilości 20-25 kg/ha. W efekcie kiełkujące nasiono jest otoczone mikrogranulkami. W składzie mikrogranulatu oprócz azotu, fosforu, wapnia, siarki i cynku znajduje się kompleks biostymulujący Physio+ wpływający na szybkie i równomierne wschody roślin oraz szybki rozwój systemu korzeniowego. Takie rozwiązanie pozwala na podanie zbilansowanego zestawu składników pokarmowych dostosowanych do początkowego rozwoju rośliny i maksymalne wykorzystanie jej potencjału od samego początku. W tej fazie wzrostu roślin, system korzeniowy jest zbyt mały i słaby by „szukać” składników pokarmowych. Dlatego muszą być one bardzo blisko, by kiełkująca roślina mogła pobierać potrzebne pierwiastki. W ten sposób roślina od samego początku wzrostu ma dostęp do niezbędnych składników pokarmowych oraz kompleksu biostymulującego, który stymuluje rozwój systemu korzeniowego, a zwłaszcza włośników. Zapewnia to doskonały start roślin, co w efekcie skutkuje zwiększeniem plonów.
Musimy pamiętać że głównym celem jesiennego nawożenia roślin jest doprowadzenie roślin do optymalnego stanu przed okresem spoczynku zimowego oraz zapewnienie szybkiego startu wiosną. Możemy to osiągnąć jedynie przez stworzenie odpowiednich warunków do właściwego rozwoju systemu korzeniowego rzepaku. Prawidłowa agrotechnika oraz nowoczesne podejście do nawożenia jesiennego,  powinny skutkować maksymalnym wykorzystaniem potencjału genetycznego tych roślin.