Nawozy fosforowe

Nawozy fosforowe wywierają silny wpływ na jakość plonu, natomiast w mniejszym stopniu zwiększają jego ilość. Ponadto wpływają na efektywność nawożenia azotem. Przy niedoborze fosforu rośliny są sztywne, bardziej kruche, a więc podatne na złamanie. Barwa ich jest ciemnozielona, bez połysku, a brzegi i wierzchołki liści są rdzawoczerwone.

Fosfor w roślinie występuje głównie w połączeniach ze związkami organicznymi. Najwięcej fosforu zawierają nasiona. Nawożenie fosforem w powiązaniu z potasem zwiększa mrozoodporność i zmniejsza wylęganie. Ponadto fosfor korzystnie wpływa na ukorzenianie się roślin i krzewienie zbóż.

Fosfor z nawozów mineralnych w pierwszym roku po zastosowaniu jest pobierany przez rośliny zaledwie w 20 - 30%. Pozostałe ilości fosforu są zatrzymywane przez glebę. Przyjmuje się, że w ciągu kilku lat po zastosowaniu wykorzystanie fosforu przez rośliny dochodzi do 40 -60%. Z tego względu zaleca się stosowanie nawozów fosforowych na zapas. Pod wpływem nawożenia fosforem wzrasta zawartość tego składnika w wierzchniej warstwie gleby i to zarówno jego ogólnej ilości, jak i form dostępnych dla roślin. Gromadzenie się fosforu w glebie pod wpływem nawożenia nie zależy od jej odczynu. Najbardziej rozpowszechnione są nawozy otrzymywane z fosforytów.

O przydatności nawozu decyduje przyswajalność fosforu dla roślin. Na ogół w nawozach fosforowych prawie cała ilość fosforu jest rozpuszczalna w wodzie lub słabych kwasach. Obecnie nawozy fosforowe stosuje się prawie zawsze pod pług, a więc pod orkę siewną lub przedzimową.

Nawozy fosforowe ze względu na szybkość działania dzieli się na grupy:

• szybko działające - rozpuszczalne w wodzie (superfosfaty); najszersze zastosowanie w rolnictwie mają superfosfaty, które różnią się między sobą zawartością fosforu i formą.
• wolno działające -  rozpuszczalne w słabym kwasie cytrynowym (supertomasyna obecnie nie stosowana);
• bardzo wolno działające - słabo rozpuszczalne w słabym kwasie cytrynowym (mączki fosforytowe i kostne).

Stosowanie nawozów fosforowych.
Wybierając nawóz fosforowy należy brać pod uwagę zarówno jej właściwości, jak i właściwości gleby czy rośliny.

Na glebach o odczynie słabo kwaśnym powinno się raczej stosować superfosfat granulowany pojedynczy. Na glebach kwaśnych oraz pod rośliny o długim okresie wegetacji, np. pod ziemniaki, czy pod rośliny dobrze wykorzystujące fosfor, np. łubiny, można stosować mączkę fosforytową.

Superfosfat potrójny granulowany należy stosować pod rośliny mające małą zdolność pobierania fosforu, np. pod jęczmień.

Obecnie nawozy fosforowe stosuje się najczęściej na ścierń pod podorywkę lub na podorywkę i przykrywa orką przedzimową. Zmniejsza to koszty nawożenia i ułatwia organizację pracy.

Fosfor jest zatrzymywany przez glebę (sorbowany), dzięki czemu prawie nie jest wymywany przez wody opadowe. Ta właściwość jest wykorzystywana w celu uproszczenia nawożenia fosforem na glebach zasobnych w ten składnik. Stosuje się go okresowo raz na 2 - 3 lata - na zapas w tzw. dawkach skomasowanych. Oznacza to, że cała ilość fosforu przeznaczona pod 2 czy 3 kolejno uprawiane rośliny jest stosowana jednorazowo pod pierwszą z nich. Ten sposób nawożenia fosforem jest zalecany jedynie w gospodarstwach stosujących wysokie dawki nawozów. Na glebach o niskiej zawartości fosforu oraz w gospodarstwach stosujących małe ilości tego składnika lepsze efekty daje nawożenie coroczne.

Tabelka: Porównanie właściwości nawozów fosforowych