DECYZJA – instrument prawny, bezpośrednio wiążący jednostkę lub firmę w Unii Europejskiej, do której jest adresowany. Adresaci decyzji są wskazywani indywidualnie.
DEFICIT DEMOKRATYCZNY – brak poparcia społeczeństw państw członkowskich Unii Europejskiej dla integracji europejskiej, czy też działalności instytucji Unii Europejskiej przejawiający się między innymi brakiem zaufania do instytucji Unii Europejskiej, niskim zainteresowaniem obywateli państw członkowskich wyborami do Parlamentu Europejskiego i innymi wydarzeniami europejskimi oraz ogólnie niskim poparciem dla procesu integracji europejskiej. O deficycie demokratycznym zaczęto mówić w latach 1990, kiedy okazało się, że sama Unia Europejska może nie spełniać kryteriów demokratycznych, które narzucono państwom kandydującym do członkostwa w UE.
DEKLARACJA PETERSBURSKA – deklaracja podpisana przez państwa członkowskie Unii Zachodnioeuropejskiej w Bonn w 1992 roku, która była krokiem w procesie przekształcania Unii Zachodnioeuropejskiej w ramię obronne Unii Europejskiej. Deklaracja zakłada, iż dodatkowo do funkcji obronnych jednostki wojskowe państw członkowskich pod auspicjami UZE będą mogły być wykorzystywane w misjach humanitarnych, operacjach utrzymywania pokoju oraz jako siły bojowe w sytuacjach kryzysowych, w tym w operacjach przywracania pokoju.
DEKLARACJA STUTTGARCKA – deklaracja wydana przez Radę Europejską w Stuttgarcie w czerwcu 1983 roku, w której szefowie rządów państw członkowskich Unii Europejskiej wyrażają potrzebę większej koordynacji polityk zagranicznych w ramach Europejskiej Współpracy Politycznej. Uroczysta Deklaracja jest postrzegana jako pierwszy krok ku Unii Europejskiej, której częścią miała być wspólna polityka zagraniczna państw członkowskich. Deklaracja przewiduje poprawę współpracy instytucjonalnej, harmonizację prawa, jak również realizację konkretnych celów integracji gospodarczej.
DEROGACJA CZASOWA – czasowe wyłączenie nowego członka Unii Europejskiej spod pewnych elementów dorobku prawnego Wspólnot Europejskich.
DEROGACJA TRWAŁA – trwałe wyłączenie członka Unii Europejskiej spod pewnych elementów dorobku prawnego Wspólnot. Z deklaracji UE wynika, iż wynegocjowanie trwałych derogacji przez państwa obecnie kandydujące do członkostwa w Unii Europejskiej nie jest możliwe.
DIALOG SPOŁECZNY – termin używany do określenia spotkań między przedstawicielami zarządu i pracowników (partnerów społecznych) na szczeblu europejskim. Proces został zapoczątkowany w połowie lat 1980, gdy Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (ETUC), Unia Przemysłów Wspólnot Europejskich (UNICE) i Europejskie Centrum Przedsięwzięć Publicznych (ECPE) rozpoczęły spotkania pod przewodnictwem Komisji Europejskiej.
DODATKOWOŚĆ (ang.: ADDITIONALITY) – zasada, według której fundusze Unii Europejskiej przeznaczone na rozwój regionalny muszą być tylko dodatkowym, a nie jedynym lub głównym, źródłem finansowania programów rozwoju przez państwo członkowskie. Funkcję monitorującą w przydzielaniu funduszy strukturalnych pełni Komisja Europejska, która sprawdza, czy państwa członkowskie stosują się do zasady dodatkowości.
DOROBEK PRAWNY WSPÓLNOT EUROPEJSKICH (fr.: ACQUIS COMMUNAUTAIRE) – dorobek prawny Wspólnot Europejskich składający się z prawa pierwotnego, czyli traktatowego ( Traktat Paryski, Traktaty Rzymskie, Jednolity Akt Europejski, Traktat o Unii Europejskiej, Traktat Amsterdamski, Traktaty Akcesyjne) oraz z prawa wtórnego stanowionego przez właściwe instytucje Unii Europejskiej. Prawo wtórne tworzą: rozporządzenia, dyrektywy, decyzje oraz zalecenia i opinie nie mające charakteru wiążącego jak i inne akty organów Unii Europejskiej o różnym charakterze, a także orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Prawo traktatowe ma charakter prawa międzynarodowego publicznego i wszelkie inne akty prawa wspólnotowego muszą być z nim zgodne, w przeciwnym razie prawo wtórne jest nieważne. W skład dorobku prawnego Wspólnot wchodzą także umowy międzynarodowe zawierane pomiędzy państwami członkowskimi UE a innymi podmiotami prawa międzynarodowego.
DYREKCJA GENERALNA DO SPRAW ROZSZERZENIA (fr.: DG ELARG – DIRECTION GENERALE "ELARGISSEMENT") – jedna z komórek organizacyjnych Komisji Europejskiej powstała w wyniku reformy strukturalnej tej instytucji, przeprowadzonej przez Przewodniczącego Komisji Romano Prodiego, zajmująca się sprawami rozszerzenia Unii Europejskiej o państwa Europy Środkowej i Wschodniej, Cypr, Maltę oraz Turcję. W skład Dyrekcji Generalnej wchodzą odpowiednio pogrupowane zespoły zajmujące się negocjacjami z poszczególnymi państwami negocjującymi członkostwo oraz Zespół do Spraw Turcji będącej kandydatem do negocjacji o członkostwo w UE. Na czele zespołów stoją wysocy rangą urzędnicy – negocjatorzy Komisji Europejskiej z poszczególnymi państwami negocjującymi. Pracami całej Dyrekcji kieruje Dyrektor Generalny, którym obecnie jest Eneko Landaburu. Dyrekcja Generalna podlega Komisarzowi do Spraw Rozszerzenia, którym obecnie jest Günter Verheugen.
DYREKTYWA – instrument prawny, dzięki któremu Rada Unii Europejskiej lub Komisja Europejska mogą wymagać od państw członkowskich, by te przyjęły lub zmodyfikowały akt / akty prawa narodowego w konkretnym terminie, tak by został osiągnięty cel zawarty w dyrektywie. Jest wiążąca jeśli chodzi o zamierzony wynik, lecz pozostawia swobodę wyboru metody. Celem dyrektyw jest ujednolicenie prawodawstwa krajowego. Mogą być skierowane tylko do niektórych państw członkowskich.
DZIENNIK URZĘDOWY WSPÓLNOT EUROPEJSKICH – organ obwieszczeniowy wydawany we wszystkich językach urzędowych UE w dwóch częściach: pierwsza część - dla wymagających obwieszczenia przepisów prawnych (Seria L) i druga część - dla pozostałych obwieszczeń (seria C). Wydawany przez Biuro Oficjalnych Publikacji WE w Luksemburgu.
A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U W Y Z