Holandia nie wierzy

Holenderscy liberałowie, prawicowi populiści i większość chadeków – czyli trzon rządzącej w Hadze koalicji – nie wierzą Komisji Europejskiej, że Polska będzie gotowa do członkostwa w UE w 2004 roku. Na szali jest prestiż międzynarodowy Holandii i kryzys polityczny w Hadze. A jednym z zasadniczych argumentów jest polskie zacofane rolnictwo.

Holenderscy dyplomaci zapewniają, że na razie to scenariusz wielkiej katastrofy jest tylko hipotetyczny. Po pierwsze, rząd w Hadze może dojść do kompromisu ze swoją większością parlamentarną w sprawie mocniejszego nacisku na Polskę, by wypełniła wszystkie wymagania członkostw w Unii przed 2004 r. Po drugie, rząd może rezolucji parlamentu, która ma być przegłosowana 23 października, nie przyjąć do wiadomości i dzień później na szczycie w Brukseli poprzeć korzystne dla Polski rekomendacje Komisji Europejskiej. Wówczas jednak najpewniej zostanie przez parlament obalony.

Po trzecie wreszcie, zdaniem analityków i dziennikarzy rząd Jana Petera Balkenende może się podać do dymisji, tłumacząc parlamentowi, że nie może wziąć na siebie odpowiedzialności za wielki europejski kryzys, jakim byłoby zawetowanie członkostwa Polski w Unii. Pretekstem mogłyby być wówczas wewnętrzne kłopoty koalicyjnej partii Lista Pima Fortuyna.

Jak tłumaczą analitycy, gra o Polskę ma podwójny wymiar: wewnątrzholenderski i europejski. W Hadze nie chodzi tylko o niezdyscyplinowanych populistów, ale i próbę sił między chadeckim szefem rządu a współrządzącymi liberałami. W wymiarze europejskim to sygnał dla partnerów w UE, że Holandia nie zawaha się użyć "polskiego pretekstu", by walczyć o reformę Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) przed rozszerzeniem Piętnastki o Polskę – kraj z dużym i zacofanym rolnictwem. Choć szansę na radykalną reformę WPR są dziś bliskie zera, rząd holenderski uzależnia zgodę na stopniowo rosnące dopłaty bezpośrednie dla rolników z nowych państw, w tym Polski, od decyzji o stopniowym znoszeniu tych dopłat dla farmerów z obecnej Unii. O tym jednak Paryż nie chce nawet słyszeć. I co gorsze dla Holendrów – dogaduje się za ich plecami z ich dotąd największym sojusznikami w walce o reformę WPR – Berlinem. Niemcy bowiem nie chcą dopuścić do opóźnienia rozszerzenia UE.

Bruksela zachowuje zimną krew. Na razie nie ma powodu do paniki, że cały projekt zawali się z powodu Holandii – mówi jeden z urzędników w Komisji. Gdybyśmy panikowali na myśl o każdym kryzysie, dawno skończylibyśmy w szpitalu psychiatrycznym.

Przykład Holandii pokazuje jednak, że walka o rozszerzenie UE nie będzie w parlamentach narodowych taka łatwa. Komisja spodziewa się kłopotów i ostrej debaty w aż pięciu krajach: Holandii, Belgii, Francji, Włoszech i Austrii.