ANR wyjaśnia nowe zasady obrotu ziemią rolną

Nowe zasady obrotu ziemią rolną. Informacja dla osób zamierzających sprzedać lub kupić nieruchomość rolną na rynku prywatnym.

W lipcu 2003 roku zmieniły się zasady obrotu nieruchomościami rolnymi. Na podstawie ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. Nr 64, poz. 592) w stosunku do części umów przenoszących własność nieruchomości rolnych Agencji Nieruchomości Rolnych (ANR) przysługuje prawo pierwokupu (do umów sprzedaży) lub prawo nabycia powszechnie nazywane prawem wykupu (do innych umów, np. darowizny). Oznacza to, że w sytuacjach określonych w ustawie, Agencja może wstąpić w miejsce nabywcy i nabyć nieruchomość za cenę lub równowartość pieniężną określoną wcześniej przez zbywcę i nabywcę w umowie. Uprawnienia ANR wyłączone są m.in. przy umowach zawieranych pomiędzy osobami bliskimi, tj. głównie w obrębie rodziny, a także jeżeli nabywca jest rolnikiem indywidualnym powiększającym gospodarstwo rodzinne do powierzchni nie przekraczającej 300 ha użytków rolnych. Jeżeli okolicznością wyłączającą prawo pierwokupu lub wykupu ANR jest powiększanie przez nabywcę gospodarstwa rodzinnego, konieczne jest zebranie i przedłożenie u notariusza dowodów potwierdzających, iż jest on rolnikiem indywidualnym prowadzącym gospodarstwo rodzinne. Są to:

· dowód potwierdzający osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego, którym jest oświadczenie prowadzącego to gospodarstwo, poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta),

· dowód potwierdzający posiadanie teoretycznych kwalifikacji rolniczych (świadectwo lub dyplom ukończenia szkoły z uzyskanym tytułem zawodowym albo dyplom uzyskania tytułu zawodowego lub dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe) lub praktycznych kwalifikacji (oświadczenie o osobistym prowadzeniu gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym przez okres co najmniej 5 lat poświadczone przez wójta /burmistrza/prezydenta miasta lub świadectwo pracy),

· dowód potwierdzający zamieszkanie , tj. dokument określający zamieszkanie na pobyt stały w rozumieniu ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, najczęściej dowód osobisty lub odpowiednie zaświadczenie,

· dowód potwierdzający powierzchnię użytków rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego (dotyczy gruntów własnych i dzierżawionych), tj. oświadczenie nabywcy poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), w którym podaje się miejsce położenia nieruchomości i ogólną powierzchnię gospodarstwa w ha, w tym powierzchnię użytków rolnych,

·dowód potwierdzający łączną powierzchnię użytków rolnych stanowiących własność i dzierżawionych przez nabywcę, tj. oświadczenie nabywcy o wszelkich nieruchomościach rolnych posiadanych przez nabywcę (własność i dzierżawa), niezależnie od ich miejsca położenia i liczby gospodarstw.

Wzory powyższych oświadczeń mogą Państwo znaleźć w dziale: Biuro Prezesa/Aktualności i komentarze, a także Biuro Prezesa/Zespoły/Zespół Gospodarowania Zasobem.

Jeżeli zbywca i nabywca są osobami bliskimi, bądź nabywca jest rolnikiem indywidualnym powiększającym gospodarstwo rodzinne do powierzchni nie przekraczającej 300 ha użytków rolnych, który przedłożył u notariusza ww. dokumenty (ustawa określa również inne przypadki, kiedy uprawnienia ANR są wyłączone, występują one jednak stosunkowo rzadko), to strony mogą zawrzeć umowę bez przeprowadzania jakiejkolwiek dodatkowej procedury. Jeżeli jednak do nieruchomości rolnej, której własność jest przenoszona, ANR przysługuje prawo pierwokupu lub wykupu, to:

·w wypadku umowy sprzedaży – strony umowy zawierają u notariusza tzw. warunkową umowę sprzedaży, która przekazywana jest przez sprzedającego lub notariusza terenowej jednostce ANR (oddział terenowy, filia) właściwej według miejsca położenia nieruchomości. Agencja ma 30 dni na decyzję co do skorzystania z prawa pierwokupu. Jeżeli nie korzysta z uprawnienia do nabycia, to przed upływem tego okresu informuje o rezygnacji sprzedającego i notariusza, który sporządził umowę warunkową. Brak jakiejkolwiek odpowiedzi ANR w okresie 30 dni od otrzymania warunkowej umowy oznacza również rezygnację z prawa pierwokupu. Niewykonanie pierwokupu przez ANR umożliwia stronom zawarcie u notariusza ostatecznej umowy sprzedaży. Jeżeli natomiast Agencja zamierza korzystać ze swego uprawnienia, to przed upływem 30-dniowego okresu, składa u dowolnego notariusza oświadczenie o nabyciu nieruchomości w formie aktu notarialnego, a następnie informuje o wykonaniu pierwokupu sprzedającego i notariusza, który sporządził warunkową umowę sprzedaży. Oświadczenie to stanowi podstawę wpisu prawa własności na rzecz Agencji w księdze wieczystej.

· w wypadku innych umów przenoszących własność (np. darowizna, wniesienie nieruchomości rolnej aportem do spółki, zamiana, umowy działowe) – strony umowy nie zawierają z reguły u notariusza umowy warunkowej, lecz od razu ostateczną. W treści takiej umowy zamieszcza się zastrzeżenie o prawie nabycia nieruchomości przez Agencję na podstawie przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego (tzw. prawo wykupu). Podobnie jak w wypadku realizacji prawa pierwokupu, Agencja może w okresie 30 dni od otrzymania aktu notarialnego umowy przenoszącej własność, złożyć notarialne oświadczenie o nabyciu nieruchomości.

Tomasz Ciodyk Sekcja Nabywania Nieruchomości, ZGZ