Jak uzyskać status gospodarstwa ekologicznego?

Jest wielu, którzy stosują niewysokie dawki nawozów sztucznych, często tylko pogłównie azotowe. W okresie wegetacji wykonują jeden zabieg przeciwko chwastom korzystając z chemicznych środków ochrony roślin oraz zwalczają stonkę ziemniaczaną. Są to z punktu praktycznego niewielkie, wręcz śladowe ilości agrochemii. Takie gospodarstwa uzyskują plony w porównaniu do gospodarstw intensywnie prowadzonych znacznie niższe. Ale jeśli takich środków używają - nie mogą określać swoich płodów jako ekologiczne, a więc i nie mogą na rynku żywności być wyłączone z rynku masowego żywności, szczególnie, gdy odnieść je do konkurencji z produktami importowanymi. W wyniku tego są bez szans na uzyskiwanie odpowiednich dochodów z tytułu sprzedaży żywności potocznie nazywanej "tradycyjną, wiejską", która może charakteryzować się wyższymi walorami smakowymi, zawierać mniej pozostałości po środkach agrochemicznych w porównaniu do tej z intensywnej produkcji.

Aby produkty żywnościowe określić jako ekologiczne w gospodarstwie nie wolno stosować żadnych środków agrochemicznych. Można i należy je zastąpić środkami naturalnymi. Jest to początek drogi do uzyskania statusu gospodarstwa ekologicznego. Zmiany te przeprowadza się stopniowo w okresie tzw. przestawiania. Polegają one m.in. na zastosowaniu odpowiedniego następstwa roślin, bardziej starannej agrotechnice, racjonalnym wykorzystaniu nawozów organicznych, wprowadzeniu poplonów, a w produkcji zwierzęcej stosowaniu pasz i dodatków naturalnych.
Aby uznać gospodarstwo za ekologiczne musi ono być kontrolowane zgodnie z Ustawą o rolnictwie ekologicznym (Dz.U. Nr 38 z 2 maja 2001 r.), która weszła w życie 3 listopada 2001 r. Ustawa dostosowuje prawo polskie do prawa obowiązującego w Unii Europejskiej: Rozporządzenia Rady EWG Nr 2092/91 w sprawie rolnictwa ekologicznego oraz znakowania jego produktów uzupełnionego w zakresie produkcji zwierzęcej Rozporządzeniem Rady EC Nr 1804/99. Uznanie przez Komisję Europejską zgodności systemu kontroli w naszym kraju z systemem obowiązującym w UE jest warunkiem wpisania Polski na listę krajów trzecich. Ułatwi to wprowadzanie polskich produktów z krajowymi certyfikatami na rynki krajów UE.
Zadaniem kontroli jest porównanie stosowanych metod, środków produkcji oraz warunków utrzymania zwierząt do kryteriów rolnictwa ekologicznego. Ustawa ma charakter obligatoryjny, co oznacza, że każdy podmiot zamierzający oznakować oferowaną żywność jako produkt rolnictwa ekologicznego musi poddać swoją produkcję kontroli i posiadać certyfikat potwierdzający ekologiczny ich charakter.

Kontroli podlega gospodarstwo od okresu przestawiania.

Wiąże się to z koniecznością udowodnienia przejścia takiego okresu, gdyż są stosowane dopłaty do:

• kontroli gospodarstw począwszy od I roku przestawiania,
• dotacji do 1 ha upraw ekologicznych, która jest wypłacana od II roku przestawiania. Wysokość tej dotacji ustala corocznie Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w roku 2001 wynosiła średnio ok. 500 zł na 1 ha użytku rolnego.

Dlatego też z chwilą podjęcia decyzji o przejściu na gospodarowanie metodami ekologicznymi rolnik zgłasza się do wybranej jednostki kontrolnej w rolnictwie ekologicznym.

Tabela zawiera wykaz czynności i terminy ich wykonania na "drodze" uzyskania certyfikatu na gospodarstwo i produkty z niego pochodzące.

Krótko mówiąc - z chwilą zgłoszenia się do wybranej jednostki kontrolnej rolnik jest "prowadzony" przez tę jednostkę pod kątem formalno-prawnym w zakresie kontroli i jej dofinansowania oraz uzyskania dotacji do upraw ekologicznych.

Atestację gospodarstw ekologicznych wprowadzili oddolnie sami rolnicy z potrzeby uwiarygodnienia konsumentom jakości ekologicznej produktów. W Polsce taką działalność zapoczątkowało Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi EKOLAND (rok założenia 1989). Dzięki kilkunastoletniej działalności członków, rolników ekologicznych logo tego Stowarzyszenia jest znanym znakiem handlowym na rynku żywności w Polsce i za granicą.

Więcej wiedzy, informacji w zakresie gospodarowania ekologicznego można uzyskać u doradców Wojewódzkiego Podlaskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego.

Program kontroli eko-rolniczych