Biomasa pomysłem przyszłości

Biomasa pod różnymi postaciami towarzyszyła człowiekowi praktycznie od zarania istnienia cywilizacji ziemskiej. Współtworzyła otaczający go krajobraz, równocześnie środowisko naturalne. Postępujący ciągle rozwój gospodarczy sprawił, iż rozpoczęto jej stopniowe zagospodarowywanie. Najpierw uzyskiwano materiał budowlany, opał, później nawóz. Obecnie możliwości przetwarzania są znacznie większe. Wzrasta jednak zapotrzebowanie na energię.

Wprowadzenie  do  zagadnienia

   Biomasa to ilość żywej, bezwodnej materii zawarta w organizmach. Podawana jest w odniesieniu do powierzchni (przeliczeniowo na metr lub kilometr kwadratowy), względnie objętości (przykładowo w środowisku wodnym – metr sześcienny).
   Wyróżniamy niekiedy fitomasę (biomasę roślin), zoomasę (biomasę zwierząt), nadto biomasę mikroorganizmów.
   Inny podział uwzględnia w ekosystemach biomasę producentów i biomasę konsumentów, które składają się na masę całkowitą biocenozy. Biomasa producentów tworzona jest podczas procesu fotosyntezy. Konsumenci i reducenci (destruenci) tworzą swą biomasę kosztem biomasy producentów.
   Biomasa wyrażana jest pod postacią świeżej masy (organizmów żywych lub naturalna masa organizmów żywych) oraz suchej masy (masa organizmów żywych po wysuszeniu bądź odparowaniu wody). Podaje się ją w jednostkach wagowych (np. gram lub kilogram), w przeliczeniu na węgiel organiczny ewentualnie w jednostkach energii (kaloria, dżul).
   Pomiar biomasy pozwala obliczyć produkcję biologiczną poszczególnych jednostek organizacji biologicznej: osobnika, populacji, biocenozy, ekosystemu, biomu czy całej biosfery. Wg niektórych szacunków całkowita biomasa otaczającej ludzkość biosfery wynosi około 18 400 00 ton suchej masy, z czego około 99% stanowi fitomasa lądów. Rzeczone wyliczenia nie uwzględniają biomasy bakterii, zasiedlających skorupę ziemską.

Źródło  energii

   Drogą nieustannego procesu fotosyntezy energia słoneczna ulega kumulacji w biomasie, najpierw organizmów roślinnych, później w łańcuchu pokarmowym organizmów zwierzęcych.
   Energię zawartą w biomasie można wykorzystać dla celów człowieka. Podlega ona przetworzenia na inne formy energii poprzez spalanie biomasy względnie spalanie produktów jej rozkładu. W wyniku spalania wydziela się ciepło, które może być przetworzone na inne rodzaje energii, przykładowo elektryczną.
   Dla celów energetycznych wykorzystuje się najczęściej:
* drewno odpadowe niskiej jakości technologicznej, trociny, korę,
* odchody zwierząt,
* osady ściekowe,
* słomę, makuchy, łęty, strąki, pestki, siano, zepsute ziarno,
* wodorosty uprawiane specjalnie dla celów energetycznych,
* odpady organiczne np. wysłodki buraczane, łodygi kukurydzy, trawy, lucerny, darń,
* oleje roślinne i tłuszcze zwierzęce.
   W Polsce na potrzeby produkcji biomasy można uprawiać rośliny szybko rosnące:
* wierzba wiciowa (Salix viminalis),
* śluzowiec pensylwański lub inaczej malwa meksykańska (Sida hermaphrodita),
* topinamur czyli słonecznik bulwiasty (Heliantus tuberosus),
* róża wielokwiatowa zwana też jako róża bezkońcowa (Rosa multiflora),
* rdest sachaliński (Polygonum sachalinense),
* trawy wieloletnie, typu: - miskant olbrzymi czyli trawa słoniowa (Miscanthus sinensis gigantea),
                                          - miskant cukrowy (Miscanthus sacchariflorus),
                                          - spartina preriowa (Spartina pectinata),
                                          - palczatka Gerarda (Andropogon gerardi),
                                          - proso rózgowe (Panicum virgatum).
   Spalanie biomasy traktuje się za korzystniejsze dla środowiska naturalnego, niż spalanie paliw kopalnych, gdyż zawartość szkodliwych pierwiastków (przede wszystkim siarki) w biomasie jest dużo niższa, natomiast powstający podczas spalania dwutlenek węgla wytworzony zostaje w relatywnie krótkim odstępie czasowym względem dwutlenku zawartego w biosferze. Dwutlenek wprowadzony do środowiska przy spalaniu paliw kopalnych jest dodatkowym składnikiem, zwiększającym globalne ocieplenie (tzw. efekt cieplarniany). Bilans między emisją CO2 do atmosfery, powstałego w trakcie spalania biomasy, a absorpcją tegoż związku podczas wzrostu rośliny zamyka wynik zerowy. Stosując racjonalną gospodarkę surowcową mamy gwarancję pełnej odnawialności biomasy, przeciwnie do zasobów kopalin. Nie występuje tu problem utylizacji popiołu, jako że tworzy on wartościowy nawóz.     
   Biomasa zostawiona na powierzchni gleby w postaci mulczu (resztki pożniwne, zielony nawóz czy chwasty) wydatnie poprawia jej sprawność. Po przyoraniu i humifikacji powstaje próchnica. Może być
źródłem odnawialnych nośników energii.
   Istotną wadę paliwowej biomasy stanowi wydzielanie się szkodliwych substancji podczas spalania białek i tłuszczy.  
   Oprócz bezpośredniego spalania wysuszonej biomasy, można z niej również uzyskać energię drogą:
* zgazowania – gaz generatorowy (głównie wodór i tlenek węgla) powstały ze zgazowania biomasy w
zamkniętych reaktorach (tzw. gazogeneratorach), gdzie ulega spalaniu w kotle, bezpośrednio napędza turbinę gazową albo silnik spalinowy,
* w wyniku fermentacji biomasy otrzymuje się: biogaz metanol, etanol, butanol tudzież inne związki, które mogą służyć jako paliwo,
* estryfikację – biodiesel.
   Działanie 3.2 Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 zapewnia wsparcie finansowe podmiotom gospodarczym, tytułem inwestycji związanych z tworzeniem lub rozwojem mikroprzedsiębiorstw, działających m.in. w zakresie … „wytwarzania produktów energetycznych z biomasy”. Bardziej szczegółowych informacji udzielają poszczególne Ośrodki Doradztwa Rolniczego oraz Biura Powiatowe, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
   Polityka energetyczna Unii Europejskiej oparta została na funkcjonowaniu wewnętrznego rynku energii elektrycznej Wspólnoty, do którego głównych celów należy zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego państw członkowskich, poprawy ochrony środowiska oraz wzrost konkurencyjności ich gospodarek.    
 
Funkcjonuje  samorząd

   Wzorem szeregu innych gałęzi gospodarki, również jednostki organizacyjne, działające na szeroko rozumianej niwie bioenergetycznej dysponują własnym samorządem. Jest nim Polska Izba Biomasy założona 24 lutego 2004 roku w Warszawie.    
                                                                                          
   Zrzesza:
* producentów biomasy wykorzystywanej dla celów energetycznych,
* producentów paliw z biomasy,
* producentów urządzeń do wytwarzania paliw z biomasy,  
* producentów urządzeń do energetycznego wykorzystania biomasy,
* handlowców sprzedających wyżej wymienione produkty,
* producentów energii wytwarzanej z udziałem biomasy, instytucje i organizacje pozarządowe
działające na rzecz wykorzystania biomasy.

   Przyświecają jej następujące cele:
* wzrost produkcji biomasy wykorzystywanej do celów energetycznych,
* wzrost produkcji urządzeń do energetycznego wykorzystania biomasy,
* wzrost energetycznego wykorzystania biomasy wszędzie tam, gdzie jest to ekonomicznie i
społecznie uzasadnione,  
* wzrost eksportu biomasy i urządzeń do energetycznego wykorzystania biomasy.

   Główne obszary działania Izby obejmują:
* udział w tworzeniu regionalnych programów produkcji biomasy i jej energetycznego wykorzystania
łącznie z organizacją finansowego zabezpieczenia tychże programów,
* wspieranie członków PIB w tworzeniu i finansowaniu projektów inwestycyjnych,
* wspieranie członków PIB w produkcji biomasy i urządzeń do jej energetycznego wykorzystania,
* informacja i edukacja w zakresie produkcji i energetycznego wykorzystania biomasy,
* konsultacja projektów aktów prawnych i regulacji związanych z przedmiotem działalności PIB.

dane teleadresowe: Polska Izba Biomasy,  01–048 Warszawa,  ul. Smocza 27,  tel. (0–22) 498-60-09,
                               e-mail:biuro@biomasa.org.pl;  http://www.biomasa.org.pl.