Analiza rynku jaj w Unii Europejskiej

Unia Europejska jest, po Chinach, jednym z czołowych globalnych producentów jaj kurzych. W 2016 r. produkcja jaj spożywczych w UE wzrosła o 1,2% do 6 754 tys. ton (108 mld sztuk). Według najnowszych przewidywań eksperckich Komisji Europejskiej, w 2017 r. unijni producenci jaj zwiększą produkcję o 0,6% do 108,7 mld sztuk.

Od 2013 r. obserwowany jest w Europie systematyczny wzrost produkcji jaj, po jej spadku w latach 2011-2012, związanym z trudną sytuacją rynkową właścicieli ferm drobiu , w związku z procesem dostosowywania się do nowych wymagań dobrostanu utrzymywania kur nieśnych w klatkach wzbogaconych.

Tabela 1. Europejscy liderzy produkcji jaj konsumpcyjnych (tys. ton)

(wstępne dane za 2016 r.; prognoza na 2017 r. )

Produkcja jaj w Europie nadal w ponad 50% opiera się na klatkowym systemie chowu kur nieśnych. Odnosząc się do pogłowia kur niosek w UE ogółem (382,9 mln), w systemie klatkowym utrzymywano 214,5 mln kur (56%), a pozostałe 44% kur w systemach alternatywnych: wolnowybiegowym (51,9 mln kur – 14%), ściółkowym (100,1 mln – 26%), produkcja ekologiczna (16,2 mln – 4%).

Każdy z krajów członkowskich posiada odmienne preferencje w zakresie systemu chowu, w zależności od oczekiwań rynku. Chów wolnowybiegowy dominuje w Wielkiej Brytanii, blisko połowa kur utrzymywana jest w tym systemie (system klatkowy – 42%). W Niemczech, we Francji i w Holandii jego udział w systemach produkcji jaj stanowi odpowiednio: 18%, 18%, 15%. Holenderscy i niemieccy producenci jaj konsumpcyjnych prowadzą głównie produkcję w systemie ściółkowym (60% udział).

U pozostałych czołowych producentów jaj w Europie dominuje system klatkowy: Hiszpania (około 90%), Włochy (około 70%). W Polsce, wg danych GIW z 2016 r., udział tego systemu oscylował wokół 88%.

Jaja wylęgowe

90% unijnej produkcji jaj stanowią jaj spożywcze, pozostałe 10% to jaja wylęgowe. W 2016 r. w UE wyprodukowano o około 2% mniej jaj wylęgowych w skali roku, osiągając poziom 742 tys. ton (11,9 mld sztuk). W bieżącym roku należy się spodziewać niewielkiego wzrostu tej produkcji (+1,4% r/r).

Sektor reprodukcji w Polsce charakteryzuje się jednym z najwyższych poziomów produkcji jaj w Europie. Dane KE za 2016 r. potwierdzają, że Polska jest trzecim, po Wielkiej Brytanii i Francji, czołowym unijnym producentem i taką pozycję utrzyma w 2017 r.

Tabela 2. Produkcja jaj wylęgowych w krajach o najwyższym potencjale produkcyjnym (tys. ton) – lata 2016-2017

Unijny handel zagraniczny w 2016 r.

Wyniki dla handlu zagranicznego unijnego sektora jaj za 2016 r., potwierdzają 12% spadek wywozu jaj i produktów jajecznych do krajów trzecich. Wolumen rocznego eksportu zarejestrowano na poziomie 246 903 ton, o łącznej wartości 283 399 tys. EUR. Spadek dynamiki sprzedaży zagranicznej przez unijnych eksporterów zauważalny był już od połowy ubiegłego roku. W największym stopniu uległ osłabieniu eksport jaj w skorupkach – o blisko 20% r/r, natomiast roczna wielkość wywozu produktów przetwórstwa jaj była niższa o około 6%. W strukturze towarowej unijnego wywozu przetwory jajeczne miały 58% udział, a pozostałą część produktów stanowiły jaja w skorupkach (42%).

Warto przypomnieć, że lata 2013-2015 charakteryzowały się rocznym wzrostem dynamiki eksportu, odpowiednio o 18%, 6% i 22%.

Z pewnością na ujemny roczny wynik eksportu oddziaływał spadek, o prawie 40%, sprzedaży produktów przetwórstwa jaj do Japonii – 95% asortymentu stanowiły albuminy jaj. Szwajcaria zaimportowała z UE łącznie 40 370 ton jaj w skorupkach i przetworów jajecznych (70% stanowiły jaja w skorupkach). Wspomniane państwa są nadal największymi rynkami zbytu dla europejskich eksporterów, z odpowiednio 19% i 16% udziałem w eksporcie ogółem.

Pozostałe wysyłki jaj i przetworów unijni eksporterzy realizowali w największym stopniu na rynki państw azjatyckich oraz z regionu Bliskiego Wschodu. Jeszcze w 2012 r. handel z Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi i Izraelem stanowił zaledwie 1% unijnego eksportu do krajów trzecich. W ubiegłym roku, wspomniane kraje były jednymi z najbardziej liczących się kierunków geograficznych dla europejskich eksporterów.

Tabela 3.

Najważniejsze kierunki geograficzne unijnego wywozu jaj w skorupkach i produktów przetwórstwa jaj w 2016 r.

(Wolumen wywozu w tonach wraz z procentową roczną zmianą)

Na 20% spadek wywozu jaj w skorupkach w ujęciu rocznym, z pewnością częściowo wpłynął niższy wywóz jaj w skorupkach do Angoli , który zmniejszył się o 90% w skali roku. Zauważalne jest jednak zwiększone zainteresowanie importem tego asortymentu przez kontrahentów z regionu Bliskiego Wschodu: Zjednoczonych Emiratów Arabskich (+37%), Iraku (+72%), Izraela (+18%), Omanu (kilkukrotny wzrost). W ponad 90% przedmiotem wywozu do tych państw są jaja w skorupkach, a pozostałą część stanowią przetwory jajeczne. Dla przykładu, w 2016 r. zwiększył się o około 20% wywóz żółtek i albumin jaj do Zjednoczonych Emiratów Arabskich.

W ubiegłym roku, istotne znaczenie dla eksporterów z UE mieli odbiorcy suszonych albumin jaj w Rosji, na Ukrainie i w Turcji. Sprzedaż albumin do tych krajów wzrosła r/r odpowiednio o 39%, 44% i 97%.

Polska zajęła siódmą pozycję w grupie największych unijnych eksporterów, o łącznym wolumenie wywozu 8 177 ton, z czego 3 857 ton stanowiły jaja w skorupkach. Odmienne tendencje zauważalne były w handlu z krajami trzecimi dla poszczególnych grup produktów. Zmalała o 12% sprzedaż jaj w skorupkach, natomiast wzrósł o jedną trzecią wywóz produktów przetwórstwa jaj, w szczególności suszonych albumin (+137%).

Przed Polską, najwyższym eksportem charakteryzowały się kraje: Holandia, Włochy, Francja, Hiszpania, Belgia, Niemcy.

Ukraina największym dostawcą jaj i przetworów do UE

W 2016 r. unijny import jaj i przetworów jajecznych uległ zmniejszeniu o blisko 15% do poziomu 16 467 ton. W strukturze towarowej przywozu dominowały produkty przetwórstwa jaj (90%), pozostałą część stanowiły jaja w skorupkach. Na ujemny roczny wynik w imporcie, oddziaływał 62% spadek przywozu albumin oraz o 29% niższy import żółtek jaj. Przywóz jaj w skorupkach zmalał o jedną trzecią.

Ukraina była w 2016 r. największym dostawcą jaj i przetworów jajecznych na europejski rynek. Korzystała z bezcłowych kontyngentów, ustanowionych zgodnie z dwustronną umową o wolnym handlu z UE. Ukraińskie przedsiębiorstwa zrealizowały dostawy do UE o łącznej wielkości 8 043 ton (+119,5%) – wolumen ten stanowi prawie 50% rocznej wielkości unijnego importu ogółem.

Warto zauważyć, że w 2015 r. poziom wywozu do UE z Ukrainy również był wysoki, jednak jego poziom nie stanowił nawet jednej czwartej przywozu, a liderem w dostawach przetworów jajecznych do UE były Indie.

W ubiegłym roku zwiększyły się o 22% dostawy ze Stanów Zjednoczonych, głównie suszonych przetworów z całych jaj, do poziomu 3 358 ton. Aktualnie jest to drugi największy eksporter przetworów jajecznych do Europy.

Z Indii i Argentyny przywóz zmalał odpowiednio o 87% i 42%.

Przypominamy, że w 2015 r. import do UE wyniósł 18 869 ton i był wyższy o 38% niż w 2014 r. W 2015 r. Indie były największych dostawcą do UE, z 30,5% udziałem w przywozie ogółem.

Krajowa Izba Producentów Drobiu i Pasz